آموزش اخلاق رسانه ای و آنلاین به کودک
آموزش اخلاق رسانه ای به کودک یکی از ضروریات دنیای کنونی است. بیشتر کودکان همانقدر که آفلاین هستند به همان میزان آنلاین‌‌اند. اما فضای اینترنت پر از انتخاب‌ها و مقررات اخلاقی است که نباید آفلاین شوند. این نکات به شما می‌کنند تا به فرزندان خود کمک کنید یک راهنمای اخلاق برای دسترسی به آن انتخاب‌ها داشته باشند.
اساس این کار این است که یاد بگیرند به خود و به دیگران احترام بگذارند. آنلاین بودن در سه دسته قرار می‌گیرد: رعایت حریم خصوصی افراد، احترام به احساسات آن‌ها و احترام به دارایی آن‌ها.
احترام به حریم خصوصی افراد
چون تقریباً همۀ سرویس‌ها و پایگاه‌هایی که جوانان استفاده می‌کنند به صورت شبکه‌ای هستند، هر بار یک دوست چیزی را به اشتراک می‌گذارد آن‌ها (جوانان) باید تصمیم بگیرند که آیا آن پست را به اشتراک گذارند یا خیر و چگونه این کار را انجام دهند. متاسفانه آن‌ها اغلب موضوعات اخلاقی این انتخاب را نادیده می‌گیرند و انتظار دارند دیگران به آن‌ها بگویند که اجازۀ به اشتراک‌گذاری را ندارند.
این موارد را به کودکان بیاموزید:
- افراد موجود در عکس‌ها و ویدیوها را در نظر بگیرید:
- آیا از آن‌ها کسب اجازه کرده‌ام؟
- اگر این را پست کنم چه حسی خواهند داشت؟
- آیا چیزی هست که آن‌ها در موردش نگران باشند؟
- به این فکر کنید که اگر چیزی را که آن‌ها به اشتراک می‌گذارند به افرادی ارسال کنید که انتظارش را ندارند:
- اگر افراد موجود در عکس یا ویدئو چه حسی خواهند داشت اگر پدر و مادر آن‌ها آن را ببینند؟ معلمان آن‌ها چی؟ دوستان، دوست‌دخترها یا دوست‌پسرهای آن‌ها چی؟
پدر و مادرها همچنین می‌توانند عادات خود را با تفکر دربارۀ حریم خصوصی فرزاندان خود قبل از پست کردن ویدئوها، عکس‌ها یا دیگر چیزهای شخصی مربوط به کودکان خود مدل کنند. داشتن اصول خانوادگی واضح و منسجم دربارۀ حریم احترام‌گذاری یک گام اولیۀ عالی در کمک به کودکان جهت داشتن انتخاب‌های خوب است.
پادکست مرتبط: اخلاق آنلاین و آموزش آن به دانش آموزان
احترام به احساسات مردم
گاهی اوقات شاید این دشوار باشد که افرادی که با آن‌ها به صورت آنلاین در ارتباط هستیم افرادی واقعی و دارای احساسات هستند. این بدین علت است که ما بیشتر چیزهایی که در ما آغازگر بروز احساس همدلی هستند را نمی‌بینیم یا نمی‌شنویم، مثلاً تن صدای فرد، زبان بدن او یا حالات چهرۀ او را.
برای اینکه به کودکان کمک کنیم تا در برابر قلدری دیگران پاسخ مناسبی دهند، موارد زیر را به آن‌ها بیاموزید:
- چگونه برخی فضاهای آنلاین، بخصوص آن‌ها که محبوب پسرها هستند، آن‌ها را تشویق می‌کنند تا اوباش‌بازی (ترول) در آورند (با آزاد افراد به صورت عمدی برای رسیدن به یک پاسخ، که این می‌تواند شامل آزار از نوع مسخره‌بازی تا پست کردن کامنت‌های تهدیدآمیز یا نفرت‌انگیز) و شیوه‌هایی که ترول‌‌کردن می‌تواند مضر باشد. صحبت دربارۀ این موضوع از دوران خردسالی به کودکان می‌آموزد تا درک کنند کدام رفتار آنلاین قابل قبول کدام است و یا کدام نیست.
- نحوۀ واکنش مناسب به هیجانات آنلاین (از کوره در رفتن با رفیقان). این شامل یادگیری مهارت‌هایی برای میانجی‌گری میان دوستان برای جلوگیری از وضعیت‌های خروج از کنترل و نیز استراتژی‌هایی است که می‌توان از آن‌ها برای اجتناب از خود هیجانات به کار برد. این شامل اختصاص زمان برای حفظ آرامش و خونسردی قبل از پست کردن یک پاسخ است، با فرض اینکه بهترین چیز در مورد افراد و عدم تفکر فوری و خودبخودی این است که به صورت رودررو با آن افراد گفتگو شود تا اطمینان حاصل شود که در مکالمۀ آنلاین سوء تفاهمی صورت نگرفته‌است.
- علائم یک رابطۀ غیرسالم، مثل حسادت، حس مالکیت و درخواست مستمر به زیرنظرگرفتن یک شخص. همچنین، به چیزهایی که کودکان تماشا می‌کنند، بازی می‌کنند یا گوش می‌دهند توجه کنید و در مورد روابط عاشقانه با آن‌ها صحبت کنید.
توصیه های بیشتر برای آموزش اخلاق رسانه ای
- استراتژی‌هایی برای اوقاتی که با هر نوع قلدربازی روبرو می‌شوند. مقابله با قلدربازی به صورت عمومی می‌تواند موثر باشد آن‌ها گاهی اوقات یک مکالمۀ شخصی ممکن است بهتر باشد، بخصوص بین دوستان. به کودکان خود یادآوری کنید که برای دفاع از دوستان خود یک جانبه قضاوت نکنند؛ این ممکن است باعث شود هیجان به آزار منجر شود. به جای آن، پیشنهاد کنید میان افراد مشارکت‌کننده میانجین‌گری شود.
- کدام رفتارهای آنلاین قابل قبول و کدام‌ها غیرقابل قبول‌اند. داشتن روابط و اصول خانوادگی مشخص و منسجم شیوه‌ای عالی برای ارتباط با کودکان خود در مورد نحوۀ رفتار آن‌ها با دیگران است.
- اگر هدف قلدربازی قرار گیرند چه بکنند. مطمئن باشید که کودکان شما می‌دانند که وقتی به حمایت شما نیاز داشته باشند سراغ شما را می‌گیرند. در مورد سیاست‌ها و رویه‌های مدرسۀ آن‌ها در رابط به گزارش قلدربازی اطلاعاتی کسب کنید و مطمئن شوید که کودکان شما از این سیاست‌ها آگاه هستند.
طرح درس مرتبط: فضای مجازی؛ رفتار اخلاقی در فضای آنلاین
احترام به دارایی افراد
- یکی از رایج‌ترین تصمیمات اخلاقی که کودکان به صورت آنلاین با آن مواجه هستند مربوط می‌شود به نحوۀ دسترسی و استفادۀ آن‌ها از موزیک، بازی‌ها و ویدئوها. در فضای آنلاین اینترنت چیزهای بسیار زیادی وجود دارد که احتمال گرفتار شدن در آن‌ها زیاد است، بخصوص وقتی در مورد آن‌ها به ما یادآوری نشده باشد و ممکن است در صورت گرفتار شدن در آن موجب آزار دیگران شویم (مثل دانلود رایگان یک فیلم دارای حق تکثیر و یا دانلود بازی). همچنین در رابطه با مواردی که نیاز به مجوز دارند ممکن است سردرگمی میان کودکان و بزرگسالان وجود داشته باشد؛ با اینکه برخی چیزها به وضوح غیراخلاقی هستند (مثل دانلود غیرقانونی فیلم)، بسیاری دیگر از فعالیت‌ها (مثل تماشای کلیپ در یوتوب و سایت‌های مشابه) خیلی مرز مشخصی ندارند.
- باید به کودکان خود در مورد آنچه تماشا می‌کنند، می‌شنوند و بازی‌های آنلاین آن‌ها آموزش دهیم طوری که به سازندۀ این مواد و محتوا احترام گذاشته شود. مثلاً به شیوه‌های زیر می‌توان این کار را انجام داد:
- به کودکان آموزش دهید که صرفاً چون چیزی آنلاین است بدان معنا نیست که می‌توانید از آن استفاده کنید. برای چیزهایی که مجاز به استفاده از آن‌ها هستند همیشه اعتبار را به شخصی یا شرکتی دهید که مالک حق تکثیر و کپی‌رایت است.
- این ایده که “تا وقتی نویسنده معتبر باشد هر نوع استفاده‌ای ایرادی ندارد” را اصلاح کنید. با اینکه انجام این کار مهم است، کودکان نیاز دارند بدانند که اعتباربخشی به نویسنده ممکن است همواره کافی نباشد.
- به کودکان یادآوری کنید که وقتی هنرمندی یک اثر هنری خلق می‌کند، مالک آن بوده و خود او مستحق آن است که هر بلایی دوست داشت سر اثر خود آورد. ممکن است است هنرمند حتی اثر خود را دور اندازد، اما اگر هم در قبال کار خود خواستار دریافت پول باشد حق آن را دارد. با توجه به چیزهایی که به صورت رایگان در اینترنت موجود است، اگر چیزی رایگان نباشد به این دلیل است که شخصی که آن را خلق کرده انتظار دریافت پول در قبال کار خود را دارد.
توصیه های بیشتر برای آموزش اخلاق رسانه ای
- ممکن است کودکان چنین فکر کنند که کلاهبرداری از یک شرکت مثل کلاهبرداری از یک شخص نیست، پس باید توضح دهیم که حق فروش و کپی‌رایت یک بخش مهم از نحوۀ زندگی هنرمندان را شکل می‌دهد. اگر شرکت‌ها این کار را متوقف کنند چون سود نمی‌کنند در اینجا خود هنرمند ضرر می‌کند. (لازم به ذکر نیست که صدهاهزار هموطن ما در شغل‌هایی هستند که توسط سینما، تلویزیون، بازی ویدئویی و صنایع موزیک و موسیقی حمایت می‌شوند.)
- به این موضوع بپردازید که بیشتر جوانان طرفدار شعار “حق کپی‌رایت دزدی نیست” باشند. یک شیوه برای کمک به کودکان برای تفکر در این مورد این است که به آن‌ها کمک شود درک کنند که وقتی برای دسترسی به موزیک، بازی و ویدئو پولی پرداخت می‌کنند در واقع نه تنها برای یک محصول هزینه می‌کنند بلکه برای لایسنس و تاییدیۀ دسترسی و لذت بردن از آن محصول پرداخت کرده‌اند.
- به آن‌ها نشان دهید که چه موقع و از کجا می‌توانند از موزیک، بازی و ویدئو به طور قانونی و رایگان استفاده کنند.
- توضیح دهید که سرقت ادبی یک جرم بدون قربانی نیست؛ قربانی‌ها در واقع خود دانش‌آموزانی هستند که فرصت مغتنم کسب تجربه را از دست می‌دهند، همچنین دانش‌آموزان دیگرِ کلاس که تقلب نمی‌کنند و نیز نویسندۀ آن اثری که از روی آن کپی شده است.
- این ایده را که سرقت ادبی از هر نوعی در واقع نوعی بی احترامی است به این شیوه در کودکان القا کنید که بگویید خود را جای آن نویسنده یا مالک اثر بگذارند و آنگاه قضاوت کنند (مثلاً: “به یاد بیار زمانی رو که نقاشی‌هایت را در نمایشگاه صنایع دستی مدرسه فروختی؟ اگر کسی از نقاشی‌ات عکس گرفته، آن را کپی کرده و به فروش می‌رساند چه اتفاقی می‌افتاد؟ چه حسی بهت دست می‌داد؟ آیا این منصفانه است؟”)
- اصول و قوانین خانوادگی مشخص و منسجمی در رابطه با استفاده و دسترسی به محتوای آنلاین و استفاده از محتوای اینترنتی برای کارهای مدرسه مهیا کنید.
مقاله ی مرتبط: فرم سنجش بی اخلاقی در فضای مجازی
منبع: مدیا اسمارت
پاسخ‌ها