دانش فرزندپروری؛ آموزش اعتبارسنجی اخبار
اعتبارسنجی اخبار و تایید صحت اخبار، یکی از دشوارترین کارهاست. گاهی اوقات گزارشهای زودهنگامی که بعدا مشخص میشود نادرست بودهاند، همچنان در فضای اینترنت باقی میمانند. مردم هم ممکن است به دلیل اهداف تجاری، خرابکارانه یا حتی از روی سرگرمی، اخبار نادرست را پخش کرده و به شایعات دامن بزنند.
در زیر برخی نکات را فراهم کردهایم که شما را تبدیل به یک خواننده (و پخشکننده) حرفهای در اعتبارسنجی اخبار میکند.
پادکست مرتبط: اعتبارسنجی اخبار علمی و پزشکی
۱) برای اعتبار سنجی اخبار منبع اولیه را بررسی کنید
تنها بر این اساس که همة مردم راجع به خبری خاص صحبت میکنند یا در نتایج جستوجو بالاتر ظاهر میشود یا اینکه در شبکههای اجتماعی دست به دست میشود، تصور نکنید که آن خبر موثق است: شیادان و کلاهبرداران با دستکاری حقایق، روایتهای خودشان را به مردم میفروشند.
به جای باور سریع اخبار، بر خلاف جریان حرکت کرده و سعی کنید که منبع اولیه را پیدا کنید:
- آیا واقعا داستان یا خبر از همان منبع اولیه روایت شده است؟ به جای رفتن به دنبال لینکهایی که میتواند شما را به وبسایتهای ساختگی و جعلی هدایت کند، راجع به وبسایت تحقیق کنید تا محکمکاری کرده باشید.
- آیا منبع مورد نظرتان سابقة خوبی در انتشار اخبار دارد؟ تحقیق کنید تا ببینید که افراد دیگر راجع به این منبع چه میگویند.
برخی از نشانه های یک خبرگزاری معتبر
هیچ کدام از خبرگزاریها بدون سوگیری نیستند، اما برخی از آنها از بقیه قابل اعتمادترند. در اینجا برخی از نشانههای یک سازمان خبرگزاری معتبر را برایتان آماده کردیم:
- دقت: اگر که یک خبرگزاری نتواند اطلاعات کوچک را درست منتقل کند (مانند نام افراد یا آمارهای مختلف)، پس به سختی میتوان در مورد مسائل بزرگتر به آنها اعتماد کرد.
- اعتراف کردن به محدودیتها و اصلاح اشتباهات: آیا اعتراف میکنند که گاها اطلاعات محدودی در اختیار دارند؟ آیا زمانی که اشتباهی میکنند، آن را میپذیرند و اصلاحش میکنند؟
- تمایز نهادن بین خبر و نظر: بسیاری از سازمانهای خبرگزاری، سبک ویراستاری و نوشتاری مخصوص به خود را دارند، اما این قضیه نباید در ماهیت اخباری که منتشر میکنند، تاثیر گذار باشد. به عنوان مثال اگر تیم تحریریة یک خبرگزاری، همیشه از گرایش سیاسی خاصی طرفداری میکنند، پیش میآید که از نظرات جبهههای مقابل نیز خبری درج کنند؟
- احراز هویت منابع: با اینکه برخی اوقات سازمانهای خبری معتبر از منابع ناشناس استفاده میکنند، اما تا جایی که ممکن است باید منبع خبر مشخص باشد. زمانی که آمارهای خاصی را منتشر میکنیم، باید امکان ردگیری چنین اخباری تا رسیدن به منبع اولیه وجود داشته باشد.
مقاله مرتبط: جستجوی اطلاعات و اعتبار سنجی آنها در اینترنت
۲) عکسها و ویدیوها را بررسی مجدد کنید
زمانهایی که یک داستان خبرساز بزرگی رخ میدهد، عکسها و فیلمهای ساختگی یکی از شایعترین انواع اطلاعات گمراهکنندهای هستند که با آن داستان همراه میشوند. برخی اوقات عکسهای قدیمی نیز ممکن است منتشر شوند. قبل از اینکه خبری را به اشتراک بگذارید، مطمئن شوید که عکسها و ویدیوهای موجود در آن برای زمان حال بوده و واقعی هستند.
برای موضوع مورد نظر جستوجویی به همراه کلمههایی مانند «شیادی» یا «کلاهبرداری» انجام دهید. قبل از اینکه بر روی هر کدام از نتایج کلیک کنید، توضیحات خلاصهای را که در زیرش درج شده است بخوانید تا مطمئن شوید که مطالب وبسایت با موضوع مورد نظرتان ارتباط دارند. سپس هر وبسایتی را در صفحهای جدید باز کنید تا بتوانید به راحتی به صفحة اولیه بازگردید.
برای تحقیق راجع به عکسها میتوانید به وبسایت «TinEye» به آدرس کامل «www.tineye.com» مراجعه کنید یا در موتورهای جستوجو این کار را انجام دهید. با این کار متوجه میشوید که در چه مکانهای دیگری این عکس منتشر شده است، همچنین عکسهای مشابه نیز به شما نمایش داده میشود.
همچین میتوانید از وبسایتهایی که مرتبط با پیدا کردن شیادان و کلاهبرداران است، استفاده کنید. به عنوان مثال وبسایت: «www.snopes.com»، یکی از وبسایتهای شناخته شده در این زمینه است.
۳) قبل از به اشتراکگذاری، کمی فکر کنید
همه افراد در اعتبارسنجی اخبار و تایید موثق بودن آنها، نقش دارند، مخصوصا زمانی که داستانی بزرگ به وقوع پیوسته است. قبل از اینکه خبری را شبکههای اجتماعیتان منتشر کنید، سوالات زیر را از خودتان بپرسید:
- آیا خوانندهای میتواند بر اساس این اطلاعات تصمیم مهمی را اخذ کند؟
- آیا این خبر در ارتباط با موضوع مهم یا جنجالبرانگیزی است؟
- آیا به نظر میرسد که این خبر موثق است؟
- آیا ممکن است برخی افراد از کارهایی که بر اساس این خبر انجام میدهند، بعدا پشیمان شوند؟
- آیا ممکن است زمانی که افراد بعد از خواندن این خبر و باور به صدق آن، متوجه شوند که نادرست بوده است، اتفاقات بدی رخ دهد؟
اگر که پاسخ هر کدام از این پرسشها مثبت است، پس بهتر است که قبل از انتشار آن، کمی بیشتر تحقیق کنید.
پاسخها