تاثیر تماشای زیاد تلویزیون بر کودکان
تلویزیون یکی از رایجترین رسانههایی است که بر زندگی کودکان تاثیر میگذارد. در این مقاله درباره ی تاثیرات تلویزیون بر کودکان می خوانیم. مطابق با گزارشی که در رابطه با فعالیتهای فیزیکی کودکان و نوجوانان در سال ۲۰۱۱ منتشر شد، نوجوانان در بیشتر کشورها، بین سنین ۶ تا ۱۹ سال، روزانه شش ساعت صرف نشستن پای نمایشگرها و برنامههای مختلف (گوشی، تبلت، رایانه، تلویزیون و …) میکنند. بیشتر این شش ساعت نیز به برنامههای تلويزیونی اختصاص دارد.
تاثیرات تلویزیونی بر کودکان، به این عوامل بستگی دارد:
- چه مقدار زمان صرف این فعالیتها میکنند؟
- در چه رد سنی هستند و چه تیپ شخصیتی دارند؟
- آیا به صورت تنها برنامهها را تماشا میکنند یا همراه با بزرگسالان؟
- آیا والدین راجع به محتواهایی که آنها تماشا میکنند، با آنها صحبت میکنند؟
برای اینکه بتوانیم پیامدهای منفی برنامههای تلویزیونی بر روی کودکان را مشخص کنیم، ابتدا باید درکی کامل از تاثیرات این محتواها بر روی خردسالان داشته باشیم. در زیر راجع به برخی از زمینههایی که میتوانند باعث نگرانی و مشکل شوند، اطلاعاتی کسب خواهید کرد.
پست مرتبط: پادکست یازدهم؛ کودک و تلویزیون و پرورش تفکر نقادانه
خشونت
در طول چندین دهه گذشته، هزاران تحقیق و مطالعة مختلف به بررسی تاثیرات برنامههای خشونتآمیز بر روی کودکان و جوانان پرداختهاند. با اینکه پیدا کردن یک رابطه علت و معلولی مستقیم بین برنامههای خشونتآمیز و پیامدهای منفی، کاری دشوار است، بسیاری از مطالعات باور دارند که برخی از کودکان نسبت به تصاویر و محتواهای خشن، آسیبپذیری بیشتری دارند.
سه واکنش احتمالی مختلف به محتواهای خشونتآمیز را در کودکان:
- بالا رفتن حس ترس (همچنین با نام «سندرم دنیای ترسناک» نیز شناخته میشود): معمولا در برنامههای تلویزیونی خشونتی به مراتب بالاتر از دنیای واقعی شاهد هستیم: کودکانی که برنامههای خشن زیادی را در تلویزیون دیدهاند، به احتمال بیشتری باور دارند که دنیا جایی ترسناک و خطرناک است. تاثیرات این برنامهها زمانی که خشونت را به صورتی واقعی به تصویر میکشند، بیشتر میشود. مانند جریانهای پلیسی، مستندها یا اخبار جنایی.
- عادیسازی خشونت در دنیای واقعی: مطالعات فراوانی حاکی از این هستند که مواجهه با خشونت در دنیای واقعی (مانند شاهد یک صحنة خشونتآمیز یا خشونت خانگی بودن) باعث میشود که افراد نوجوان و جوان این گونه رفتارها را پذیرفتنی یا عادی بپندارند.
- بیشتر شدن رفتارهای خشونتآمیز: به نظر میرسد که بین محتواهای خشن و رفتار پرخاشگرانه ارتباطی وجود دارد. اما این مطلب هنوز کامل روشن نشده است که آیا تماشای برنامههای خشن باعث میشود که کودکان رفتارهای خشونتآمیز بیشتری از خود نشان دهند، یا اینکه کودکانی که از قبل خلق و خوی خشن دارند به سمت این برنامهها جذب میشوند. به نظر میرسد که احتمالا این دو بخش یکدیگر را تقویت میکنند. بدین صورت که کودکانی که آمادگی بیشتری برای نشان دادن رفتار خشونتآمیز دارند، برنامهها و محتواهای خشن را انتخاب میکنند که باعث ترغیب آنها به چنین رفتارهایی میشود.
تاثیرات تلویزیون بر کودکان: رشد کودک
اگر تماشای برنامههای تلویزیونی باعث شود که کودک زمان کمتری برای فعالیتهای اساسی که برای رشد جسمی و روانی سالم مهم هستند، داشته باشد، منجر به مشکلات یادگیری میشوند و عملکرد وی را در مدرسه پایین میآورند. مرکز بیماریهای کودکان در کانادا، توصیه میکند که کودکان در سنین مدرسه، نباید روزانه بیشتر از دو ساعت برنامههای تلویزیونی تماشا کنند. به عقیدة آنها زمان مطلوب برای این فعالیت یک ساعت است و همچنین کودکان نباید در اتاقهای خوابشان به تلویزیون دسترسی داشته باشند.
این شرایط را باید خصوصا راجع به کودکان در سنین پایینتر اجرا کنیم، زیرا که مشخص شده است استفاده زیاد از رسانهها و بودن پای نمایشگرها، تاثیرات منفی مختلفی بر روی رشد هیجانی و شناختی کودک میگذارند. (با اینکه برنامههای آموزشی میتواند فایدههای مختلفی برای کودکان در سنین بالاتر داشته باشد، اما کودکان زیر دو سال هیچ فایدهای از این گونه برنامه و محتواها نمیبرند. همچنین مضراتشان نیز برای این دسته به اندازة همان برنامههای تجاری و تبلیغاتی است). مطالعات نشان دادهاند که استفادة بیش از حد از رسانهها، در کودکان مسنتر، باعث بروز مشکلات رفتاری میشود. مشکلاتی مانند: کاهش عملکرد تحصیلی، مختل شدن توجه، کمتر شدن تحرک و بالا رفتن خطر چاقی. اوقات فراغت بچهها، مخصوصا در سنین پایینتر، باید صرف فعالیتهایی مانند زیر شود: بازی، مطالعه، اکتشاف در طبیعت، یادگیری راجع به هنر و موسیقی و شرکت در فعالیتهای ورزشی.
یک نکته از محققان
یک مقاله علمی آمریکایی، با عنوان «اعتیاد به تلویزیون تنها یک استعاره نیست»، این موضوع را بررسی کرده است که چرا خاموش کردن تلویزیون برای کودکان و بزرگسالان تا این حد دشوار است. محققان بر این باورند که بینندگان به محض روشن کردن تلویزیون حسی پایدار و پیوسته از آرامش دریافت میکنند. این حس آرامش به محض خاموش شدن تلویزیون، از بین میرود. با اینکه معمولا افراد بعد از ورزش یا انجام دادن سرگرمی مورد علاقهشان احساسی سرشار از انرژی و نیرومندی دارند، اما بعد از خاموش کردن تلویزیون احساسی تهی از نیرو به آنها دست میدهد. این مقاله بر این باور است که این مطلب در واقع نکتة جالب تلویزیون است: مردم معمولا بسیار بیشتر از زمانی که در نظر دارند، تلویزیون تماشا میکنند، با اینکه به مرور زمان احساس آرامش و پاداشی که بیننده دریافت میکند، کمتر میشود.
تلویزیون علاوه بر افزایش سبک زندگی ناسالم و بدون تحرک، با تبلیغ گسترده غذاهای فستفود و خوراکیها باعث میشود که میزان چاقی در میان کودکان بالاتر برود. مطابق با مطالعهای که در سال ۲۰۱۰ صورت گرفت، از میان هر پنج تبلیغ مرتبط با مواد غذایی که برای کودکان جامعة کانادایی پخش میشود، چهار موردشان به خوراکیهایی مربوط میشوند که سرشار از مواد تشکیل دهندة مضر هستند. برای تولید تبلیغاتی که میتوانند رفتارهای مصرفی را در بینندگان رواج دهند، هزینههای هنگفتی صرف میشود: صنعت فستفودهای ایالات متحده، در سال ۲۰۰۹، تنها برای بخش بازاریابی و تبلیغات، چهار میلیون دلار هزینه کرده است.
محتوای جنسی
کودکان امروزی به شدت توسط پیامها و تصاویر جنسی از سمت همه رسانهها محاصره شدهاند (تلویزیون، مجلهها، تبلیغات، موسیقی، فیلم و اینترنت). معمولا بزرگسالان راجع به سلامت و بهنجار بودن این پیامها تردید دارند. تلویزیون میتواند ابزاری قدرتمند برای آشناسازی کودکان با مسئولیتها و خطرات رفتارهای جنسی باشد. اما چنین مسائلی به ندرت به شیوهای هدفمند و سالم در برنامههایی که محتوای جنسی دارند، بیان میشود.
مطابق مطالعهای که در سال ۲۰۱۱ انجام شده است، احتمال آشنایی کودکان با محتوای جنسی در تلویزیون از تمامی رسانهها بالاتر است. سه چهارم کودکان در این مطالعه بیان کردند که آنها قبلا محتوای جنسی دیدهاند. رابطهی جنسی و جنسیت معمولا از رایجترین مضامین داستانی برنامههای تلویزیونی است که برای نوجوانان ساخته میشود. تحقیقات نشان دادهاند که اگر راهنماییها و نظارتهای والدین نباشد، کودکان راجع به نحوة عکسالعمل نشان دادن در برابر این برنامهها، دچار خطا میشوند. از زمانی که شبکههای رادیویی و صوتی مجبور به رقابت با شبکههای کابلی و تصویری شدهاند، محتواهای جنسی و دیالوگهای نامناسب از هر زمانی رایجتر و عادیتر شدهاند. حتی این محتواهای نامناسب و جنسی، دیگر به برنامههای آخر شب منحصر نیستند و بر اساس تحقیقات به عمل آمده، احتمال پخش محتواهای جنسی بین ساعات هشت تا ده، بیشتر از ساعت ده به بعد است.
پاسخها