تکنولوژی ها و نرم افزارهای ویژه معلولان
نویسنده: امید هاشمی
مقدمه
تکنولوژی های ویژه معلولان. هدف از طراحی و توسعه بستر‌های مبتنی بر فناوری، قطعاً تسهیل و بهبود زندگی آدم‌ها است. بدون شک شما نیز اذعان دارید که زندگی ما در عصر حاضر، از نظر سرعت و سهولت، حتی با همین بیست و چند سال پیش هم قابل مقایسه نیست. بی‌گمان همه این سرعت و سهولت را هم مدیون توسعه اقسام مختلف فناوری‌ها هستیم.
استفاده از فناوری‌ها در پیش‌برد امور روزمره، خیلی وقت‌ها برای عموم افراد جامعه یک گزینه محسوب می‌شود؛ بدان معنا که افراد مختار‌ند تصمیم بگیرند که فلان کار روزمره‌شان را با یا بدون کمک فناوری‌ها انجام دهند. مثلاً شما می‌توانید انتخاب کنید که ظهر برای ناهار، غذا را به شیوه قدیم تلفنی به رستوران نزدیک محل کار سفارش دهید یا اپلیکیشن ثبت سفارش غذا را باز کنید و منو‌های رستوران‌های اطرافتان را بکاوید و یکی را سفارش دهید و مبلغش را هم پرداخت کنید و منتظر دریافتش بنشینید. این ماجرا اما در باره افراد دارای معلولیت، کمی متفاوت است. برای این گروه از افراد جامعه، خیلی وقت‌ها توسل به فناوری‌ها تنها گزینه‌ای ست که به آنها امکان انجام بعضی کار‌ها را می‌دهد.
گمان می‌کنم بتوانم این ادعایم را با یک مثال روشن کنم؛ تصور کنید سال ۱۳۷۵ است و یک فرد نابینا، قصد دارد یک دستگاه تلویزیون بخرد. خب قاعدتاً خبری هم از انواع وبسایت‌ها و اپلیکیشن‌ها نیست که بتواند به کمکشان بازار را زیر و رو کند و مدل مورد نظرش را پیدا کند. این دوست نابینای ما که از قضا ساکن تهران هم است، به قصد صوتی تصویری‌های خیابان جمهوری از خانه بیرون می‌زند. با کلی درد‌سر، خود را به بورس لوازم صوتی و تصویری می‌رساند. حالا اصل گرفتاری‌ها از اینجا به بعد شروع می‌شود.
چون نمی‌تواند تابلو فروشگاه‌ها را بخواند، نمی‌داند کدام فروشگاه، چه بِرند‌هایی را عرضه می‌کند؛ مجبور می‌شود به شکل تصادفی وارد هر یک از فروشگاه‌ها بشود و از متصدی سؤال کند. متصدی‌ها هم آدم‌هایی هستند با روحیات مختلف. یکی با حوصله و خوش برخورد، آن یکی بد‌عنق و کم حرف و بی‌حوصله. یکی با‌سواد و مسلط به کار، آن دیگری کم اطلاع. خیلی جا‌ها هم از آنجا که متصدی با مشتریان دیگر مشغول چانه‌زنی است، توجهی به مشتری تازه وارد ندارد و نهایتاً بی آنکه بفهمد مشتری‌اش نابیناست، در پاسخ به سؤالاتش، یک بروشور شامل انواع مدل‌های موجود در فروشگاه و توضیحات هر مدل به دستش می‌دهد.
این روش، با تمام گرفت و گیر‌هایش، حتی تا همین ده سال پیش هم تا حدودی بر بازار حاکم بود اما حالا چه؟ الآن اوضاع به کلی فرق کرده. یک نابینا می‌تواند مرورگر گوشی یا رایانه‌اش را باز کند، وارد یکی از وبسایت‌های فروش لوازم خانگی شود و انواع و اقسام مدل‌ها را زیر و رو کند و صحت اطلاعات را هم با چند وبسایت دیگر بررسی کند و حتی قیمت را هم با فروشگاه‌های دیگر مقایسه کند و در نهایت هم بدون نیاز به خروج از خانه، خریدی موفق را به سر‌انجام برساند و کالای مورد نظرش هم در خانه به او تحویل داده شود. این، تنها یک نمونه از گشایشی بود که فناوری در زندگی افراد دارای معلولیت به وجود آورده. این نوشته را می‌توان تا ده‌ها صفحه هم با همین موضوع ادامه داد اما احتمالاً ذکر همین یک نمونه، در تبیین ضرورت آشنایی و دسترسی افراد دارای معلولیت به فناوری‌ها، کافی باشد.
ضرورت آشنایی با فناوری‌های حوزه معلولان
مسلم است که افراد دارای معلولیت باید با این فناوری‌ها آشنا باشند تا بتوانند برای ارتقای سطح زندگی‌شان از آنها بهره بگیرند اما سوال مهم این است که ما، به عنوان افراد غیر‌معلول، چرا باید با فناوری‌های ویژه افراد دارای معلولیت آشنا باشیم؟ چه ضرورتی دارد که یک معلم درباره این فناوری‌ها اطلاع داشته باشد؟
نخستین دلیل آن است که در میان افراد دارای معلولیت، عده زیادی هستند که خود با این فناوری‌ها به حد کافی آشنایی ندارند. بویژه دانش‌آموزان دارای معلولیت، ممکن است به دلایل مختلف، از جمله بی‌تجربگی خود یا کم‌سوادی والدین، اطلاع چندانی در باره فناوری‌های حوزه معلولان نداشته باشند. ما با آگاهی نسبت به این حوزه ممکن است بتوانیم در مواجهه با این افراد، آنها را با دنیای فناوری‌های مرتبط با معلولیت آشنا کنیم و قدمی در مسیر تحول کیفیِ زندگی‌شان برداریم.
دلیل دوم هم این است که اصولاً عدم آگاهی جامعه نسبت به مختصات و چند و چون این فناوری‌ها در بسیاری مواقع باعث می‌شود افراد نا‌خواسته، موانعی را سر راه استفاده افراد دارای معلولیت از این فناوری‌ها ایجاد کنند. مثلا یک طراح سایت یا اپلیکیشن، لازم است برای استفاده بهینه نابینایان، استانداردهای مشخصی را در طراحی‌هایش اعمال کند و در صورتی که به این موضوع آگاهی نداشته باشد، نرم‌افزار طراحی شده توسط وی، قابل استفاده برای نابینایان نخواهد بود و ایجاد مشکل خواهد نمود. از همین رو بهتر است ابعاد مختلف این فناوری‌ها را بشناسیم تا دسترسی معلولان به فناوری‌ها را دچار مشکل نکنیم.
در فصل پیش‌رو، فناوری های کاربردی حوزه معلولان، به طور خلاصه مورد بررسی قرار گرفته و معرفی شده‌اند.
فناوری‌های ویژه افراد نابینا
ابزار‌هایی برای خواندن و نوشتن
پیش از اینکه وارد وادی بی‌انتهای فناوری‌ها شویم شاید بهتر باشد ببینیم اصلاً افراد نابینا و کم‌بینا چطور می‌نویسند و چگونه می‌خوانند؟ البته فعلاً آن قسم از خواندن و نوشتن مد نظرمان است که به شکل سنتی و وابسته به کاغذ باشد. بگذارید در قدم اول، تکلیف افراد کم‌بینا را مشخص کنیم؛ کم‌بینا‌ها، چنانچه باقی مانده بینایی‌شان در حد استفاده از خط بینایی باشد، معمولاً از یک ذره‌بین برای خواندن و نوشتن بهره می‌گیرند. میزان درشت‌نماییِ ذره‌بین، چیزی است که بر اساس اندازه باقی مانده بینایی فرد ممکن است متغیر باشد. البته ابزار‌های الکترونیکی هم برای این کار طراحی شده است اما آنچه مسلم است اینکه با توجه به قیمت‌های نجومی این قبیل ابزار‌ها، در ایران معمولاً افراد کم‌بینا ترجیحشان استفاده از ذره‌بین‌های کاملاً ساده و ارزان است.
خواندن و نوشتن برای افراد نابینا و آن دسته از کم‌بینا‌هایی که ذره‌بین کمکی به آنها نمی‌کند، به واسطه خط بریل اتفاق می‌افتد. بریل، یک شیوه نوشتن مبتنی بر حد اکثر شش نقطه است که از تعداد و چگونگی کنار هم قرار گرفتن این نقطه‌ها، حروف ساخته می‌شود. پس، هر نویسه در بریل حد‌اکثر می‌تواند از شش نقطه تشکیل شده باشد. به محل درج هر نویسه، یک خانه گفته می‌شود. بر خلاف تصور عموم که غالباً بریل را پیچیده و عجیب و غریب می‌انگارند، بریل را شاید بتوان منطقی‌ترین و آسان‌ترین شیوه نوشتار در دنیا به حساب آورد؛ چراکه این شیوه صرفاً از نقطه تشکیل شده و خبری از خطوط کج و معوج در آن نیست. یادگیری بریل، امری است که شاید نهایتاً ظرف دو ساعت قابل انجام باشد. آنچه مهم است، سرعت خواندن و نوشتن به بریل است که مثل هر شیوه نوشتار دیگری مستلزم تمرین و تکرار است.
ابزار نوشتن بریل
برای نوشتن بریل بر روی کاغذ دو دسته ابزار طراحی شده است. ابزار ساده‌تر و ارزان‌تر که تقریباً در دسترس همه نابینایان است، شامل نوعی لوح ساخته شده از پلاستیک و دارای دو لَت است که کاغذ در بین دو لت قرار می‌گیرد و خطوط و خانه‌ها بر روی آن مشخص شده است و فرد نابینا با قرار دادن ابزاری نوک‌تیز شبیه درفش در هر خانه، نقاط هر کدام از نویسه‌ها را یک به یک بر روی کاغذ سوراخ می‌کند. به این ابزار، قلم گفته می‌شود و مجموعه این نوشت‌افزار را هم لوح و قلم می‌نامند.
نوشتن با لوح و قلم کاری دشوار است و معمولاً برای متون طولانی از این وسیله استفاده نمی‌شود. معمولاً نابینایانی که زیاد با نوشتن سر و کار داشته باشند از ابزار‌های پیشرفته‌تری استفاده می‌کنند. مثلاً به سراغ ماشین‌های تایپ بریل می‌روند. کمپانی پرکینز، قدیمی‌ترین تولید کننده ماشین تایپ بریل در دنیا است و در ایران هم معمولاً نابینایان از تولیدات همین شرکت استفاده می‌کنند. این ماشین‌ها برای تسهیل نوشتن، به ازای هر یک از شش نقطه بریل، یک کلید اختصاص داده‌اند و کاربر برای تولید حروف کافی است کلید‌های مربوط به نقاط متناظر با هر کدام از حروف را بفشارد. فرایند نوشتن با ماشین پرکینز، با قدری تفاوت، تقریباً شبیه به آن چیزی است که در ماشین‌های تایپ بینایی اتفاق می‌افتد.
اگر بخواهم پا را در دنیای تکنولوژی های ویژه معلولان از این هم فرا‌تر بگذارم باید به ابزار‌هایی اشاره کنم که امکان خواندن و نوشتن به بریل را به شکل هوشمند و بدون نیاز به کاغذ در اختیار افراد نابینا قرار می‌دهند. یادداشت‌بردار بریل، «Braille NoteTaker»، نام ابزاری است که معمولاً از یک صفحه‌کلید شبیه ماشین پرکینز و یک مکان برای نمایش حروف بریل تشکیل شده است. این وسیله که شاید بتوان آن را به نوعی یک تبلت بریل به حساب آورد قادر است متون الکترونیکی بینایی را به بریل برگرداند و متونی که به وسیله شش کلید مخصوص تایپ بریل نوشته می‌شود را هم به بینایی تبدیل کند. نمایشگری که حروف بریل را نشان می‌دهد شامل تعدادی سلول یا خانه است و هر سلول از شش پین فلزی تشکیل شده که در مواقع لزوم برجسته می‌شوند و حروف بریل را می‌سازند. قیمت این دستگاه بسته به شرکت تولید کننده و قابلیت‌های احتمالی، بین ۱۵۰۰ تا ۶۰۰۰ دلار متغیر است.
اما تردیدی نداریم که دریچه ورود نابینایان به دنیای فناوری‌های نوین، رایانه و سایر ابزار‌های هوشمند نظیر گوشی تلفن همراه یا تبلت است. پس، در شروع این مسیر بهتر است بدانیم نابینایان چطور از ابزار‌هایی نظیر این‌ها استفاده می‌کنند؟
صفحه‌خوان‌ها
هر کدام از دستگاه‌های هوشمند، برای اینکه بتوانند در خدمت کاربرانشان باشند، به یک رابط کاربری یا سیستم عامل احتیاج دارند. بر روی رایانه شما حتماً سیستم عاملی نظیر ویندوز، مَک یا لینوکس نصب شده است. گوشی یا تبلت تان هم حتماً به اندروید یا IOS و … مجهز شده است. سیستم عاملی که بر روی یک دستگاه هوشمند نصب شده، حد‌اقل‌هایی را برای استفاده کاربران در نظر می‌گیرد اما اصولاً کاربران اگر بخواهند در یک حوزه به شکلی تخصصی کار کنند، مجبور خواهند بود اپلیکیشن‌های آن حوزه خاص را نصب کنند. در باره نابینایان هم کار به همین شکل پیش می‌رود.
کاربران نابینا، برای اینکه بتوانند از سیستم عامل‌های مختلف استفاده کنند، احتیاج به اپلیکیشن‌هایی دارند که اصطلاحاً آنها را صفحه‌خوان یا Screen reader می‌خوانیم. کارِ صفحه‌خوان این است که هر جایی از صفحه را که فرد نابینا لازم داشته باشد، برایش می‌خواند. معمولاً بر روی هر سیستم عامل، یک صفحه‌خوان هم از سوی شرکت طراح آن سیستم عامل تعبیه شده اما مثل هر کار دیگری، چنانچه افراد امکانات بیشتری لازم داشته باشند، به سراغ صفحه‌خوان‌های دیگری که در بازار موجود است می‌روند.
به طور مثال، چنانچه در ویندوز به بخش Ease of access سری بزنید، با قابلیتی به نام Narrator مواجه خواهید شد. اگر فعالش کنید مشاهده خواهید کرد که وارد هر محیطی که می‌شوید، نوشته‌هایش برای شما خوانده می‌شود. این، یک صفحه‌خوانِ کاملاً دم دستی است که ویندوز در اختیار کاربران نابینا گذاشته اما عموماً نابینایانی که بخواهند به طور جدی از رایانه استفاده کنند، صفحه‌خوان‌های کامل‌تری را نصب می‌کنند.
یکی از پر‌طرف‌دار‌ترین صفحه‌خوان‌های این روز‌های بازار، صفحه‌خوانی موسوم به NVDA است که رایگان و متن‌باز است و از فارسی هم تمام و کمال پشتیبانی می‌کند. کاربران می‌توانند با مراجعه به وبسایت NVAccess.ORG این صفحه‌خوان را بارگیری کنند. برخی نابینایان هم ترجیح می‌دهند برای ویندوز، از صفحه‌خوان دیگری به نام JAWS استفاده کنند. این صفحه‌خوان بر خلاف NVDA رایگان نیست. FreedomScientific.COM, نشانی وبسایت شرکتی است که JAWS را تولید و عرضه می‌کند.
نابینایان می‌توانند به کمک این دو صفحه‌خوان، تقریباً از پس بیشتر کار‌هایی که افراد بینا در رایانه انجام می‌دهند، برآیند. کار‌هایی نظیر وب‌گردی، مدیریت صندوق نامه‌های الکترونیکی، تولید و ویرایش متن و صوت، مدیریت داده‌ها و خلاصه هر کاری که یک فرد بینا انجام می‌دهد. با ذکر این نکته که تمامی اموری که یک کاربر بینا به کمک موس پیش می‌بَرد، برای یک نابینا با صفحه کلید قابل انجام است.
حکایت در باره گوشی‌ها و تبلت‌ها قدری متفاوت است. صفحه‌خوان از قبل بر روی اندروید یا IOS نصب است و کاربر فقط باید فعالش کند. اندرویدی‌ها از صفحه‌خوانی به نام TalkBack بهره می‌گیرند و کاربران IOS از Voice over. هر دو این صفحه‌خوان‌ها هم در قسمتی به نام قابلیت دسترسی یا Accessibility در بخش تنظیمات گوشی تعبیه شده‌اند. به محض فعال شدن صفحه‌خوان گوشی، نحوه کار صفحه لمسی هم تغییر می‌کند.
به این شکل که بر‌خلاف حالت معمول که گزینه‌ها با یک بار لمس، باز یا اجرا می‌شوند، از این پس با یک بار لمس، نام گزینه به وسیله صفحه‌خوان خوانده می‌شود و چنانچه همان گزینه مطلوبِ کاربر باشد، با دو بار لمس کردن، اجرا می‌شود. به این ترتیب کاربر نابینا می‌تواند از تمامی محیط‌های گوشی استفاده کند.
خواندن متون چاپی به کمک رایانه
یکی از راه‌گشا‌ترین فناوری‌هایی که بیش از دو دهه است نابینایان از آن برای خواندن متون چاپی بهره می‌گیرند، فناوری OCR است که ترجمه فارسی‌اش انگار می‌شود «نویسه‌خوانِ نوری». کارِ OCR این است که متون کاغذیِ اسکن شده را در‌می‌نوردد و حروف را از دل عکسِ صفحات استخراج می‌کند و نتیجه را در قالب یک متنِ قابلِ ویرایش به کاربر تحویل می‌دهد. واضح است که این ابزار به نابینایان امکان می‌دهد کتب، مجلات، روزنامه‌ها یا هر متن چاپی دیگری را به وسیله اسکنر یا دوربین عکس‌برداری کنند و عکس را به یکی از نرم‌افزار‌های نویسه‌خوان بدهند و پس از تبدیل آن به متن الکترونیکی، به کمک صفحه‌خوان مطالعه کنند.
نرم‌افزار‌های گوناگونی برای انجام این پروسه در اختیار نابینایان قرار دارد. تبدیل متون انگلیسی و سایر زبان‌های اروپایی به کمک نرم‌افزاری موسوم به Kurzweil انجام می‌شود که علاوه بر قابلیت نویسه‌خوان، انبوهی از امکانات را جهت مطالعه متون در اختیار نابینایان می‌گذارد. امکاناتی نظیر لغتنامه‌های چند زبانه، دسترسی به دایرة المعارف‌های بر‌خط و غیره. برای نوشته‌های فارسی هنوز نرم‌افزار قابل اعتمادی تولید نشده که بتواند این کار را به شکل برون‌خط برای نابینایان انجام دهد اما نویسه‌خوانی که گوگل به صورت بر‌خط و رایگان در اختیار کاربرانش می‌گذارد، از امکان تبدیل متون فارسی هم برخوردار است و نابینایان کتاب‌ها و سایر نوشته‌های چاپیِ فارسی را به مددِ این نویسه‌خوان به متون الکترونیکی تبدیل و آنها را مطالعه می‌کنند.
سایر اپلیکیشن‌های کاربردی
افزون بر این اپلیکیشن‌ها، برخی شرکت‌ها به تولید انواع اپ‌های کاربردی هم برای استفاده نابینایان پرداخته‌اند که این افراد می‌توانند بسته به نیاز خود هر یک را نصب کنند. مثلاً اپلیکیشنی برای تشخیص اسکناس به کمک دوربین گوشی طراحی شده است. همچنین برنامه دیگری به نام BeMyEyes وجود دارد که نابینایان با عضویت در این اپلیکیشن می‌توانند به شکل ویدئویی با یک داوطلب بینا مرتبط شوند و از کمک تصویری او بهره‌مند شوند.
بطور مثال اگر یک نابینا بخواهد تاریخ انقضای شیر را بداند، به سادگی می‌تواند به کمک این اپلیکیشن به یک داوطلب بینا متصل شود و دوربین گوشی را به سمت بطری بگیرد تا آن داوطلب، تاریخ انقضا را برایش بخواند. اپلیکیشن‌های متعددی نیز برای مسیریابی و شناسایی فروشگاه‌ها و اماکن مختلف طراحی شده است. از این دست اپلیکیشن‌های مخصوص افراد نابینا فراوان است و توضیح تک به تک آنها باعث طولانی شدن متن می‌شود اما می‌توانید با یک جستجوی ساده در Google, با خیلِ این نرم‌افزار‌ها آشنا شوید.
فناوری‌های ویژه افراد کم‌بینا
افراد کم‌بینا معمولاً از ابزاری به نام درشت‌نما یا Magnifier برای خواندن متون صفحات مختلف ویندوز و سایر صفحه‌خوان‌ها استفاده می‌کنند. این قابلیت، از پیش بر روی هر کدام از سیستم عامل‌ها تعبیه شده و کارش هم این است که نوشته‌ها را متناسب با نیاز کاربر کم‌بینا، درشت می‌کند. Magnifier ها بعضاً تا چند ده برابر هم می‌توانند نوشته‌ها را درشت‌تر نمایش دهند. علاوه بر این نرم‌افزار، نرم‌افزار‌ها و سخت‌افزار‌های دیگری هم با امکانات متفاوت، به همین منظور طراحی شده که با قیمت‌های مختلف در بازار عرضه می‌شود.
ابزار دیگری که به کم‌بینا‌ها در خواندن متون یا مشاهده تصاویر کمک می‌کند، دوربین گوشی همراه است. این افراد می‌توانند از نوشته‌ها یا سایر تصاویر عکس‌برداری کنند و با زوم کردن نقاط مختلف تصویر، جزئیات را به شکل دقیق‌تر مشاهده کنند. کنتراست رنگ هم از دیگر امکاناتی است که در تمامی سیستم عامل‌ها وجود دارد. این امکان به کاربر اجازه می‌دهد رنگ نوشته و پس زمینه را متناسب با کیفیت بینایی خود به گونه‌ای تنظیم کند که خواندن متون برایش ساده‌تر باشد.
فناوری‌های ویژه ناشنوایان
دایره ابزار‌هایی که برای افراد ناشنوا کاربرد دارد، از نظر نوع کاربری محدود اما از لحاظ مصادیق، بسیار گسترده است. از منظر نوع کاربری تقریباً می‌توان حدس زد که بیشتر نرم‌افزار‌های حوزه ناشنوایان، ابزار‌هایی جهت تبدیل صوت به متن به شمار می‌روند. از جمله قوی‌ترینِ این نرم‌افزار‌ها Google Live Transcription است که در لحظه صدا‌ها را در محیط می‌شنود و به متن تبدیل می‌کند. این نرم‌افزار‌ها متأسفانه عموماً از زبان فارسی پشتیبانی نمی‌کنند. در طول سالیان اخیر البته ابزار‌هایی هم جهت تبدیل صوت به زبان اشاره و بالعکس هم به وجود آمده که با توجه به وابستگی این ابزار‌ها به هوش مصنوعی، هنوز نمی‌توان اعتمادی صد درصدی به آنها داشت.
تکنولوژی های ویژه معلولان حرکتی
در خصوص تکنولوژی ویژه معلولان حرکتی امکانات متفاوتی متناسب با نوع معلولیت این افراد طراحی شده است. به طور مثال، در سیستم عامل اندروید، قابلیتی تعبیه شده که به کاربر امکان می‌دهد تمام گزینه‌های روی صفحه را به نیمه پایین صفحه منتقل کند تا چنانچه کاربر مجبور است فقط از یک دست خود برای کار کردن با گوشی استفاده کند، گزینه‌ها در نزدیک‌ترین حالتِ ممکن قرار داشته باشد. همچنین در ویندوز، امکانی با نام on screen keyboard در بخش Ease of access تعبیه شده که صفحه کلیدی را روی صفحه نمایش می‌دهد و چنانچه کاربر از قدرت تایپ با صفحه کلید برخوردار نباشد می‌تواند به کمک یک موس و این صفحه کلید مجازی، کار تایپ را انجام دهد. افزون بر همه این‌ها، امکانات زیادی هم در سیستم عامل‌های گوناگون در نظر گرفته شده که افرادی که از حد‌اقلِ حرکت برخوردار‌اند بتوانند حتی با حرکت چشم، دستگاه هوشمند خود را کنترل کنند.
نکاتی جهت تضمین دسترسی آسان افراد دارای معلولیت به منابع اطلاعاتی
هر کدام از ما آگاهانه یا نا‌آگاهانه، به هر حال در طول روز مشغول تولید محتوا هستیم. منابع آموزشی برای دانش‌آموزان مان آماده می‌کنیم، در شبکه‌های اجتماعی چیزی می‌نویسیم یا عکسی به اشتراک می‌گذاریم، برای خودمان وبلاگی راه انداخته‌ایم و در آن می‌نویسیم و ده‌ها موقعیت دیگر. با اندکی توجه، می‌توانیم محتوایی را که آماده می‌کنیم به گونه‌ای تنظیم کنیم که استفاده افراد دارای معلولیت هم کاملاً میسر شود. در اینجا به چند نکته مهم در همین راستا اشاره‌ای می‌کنیم:
- بهتر است تا حد امکان از اشتراک‌گذاری متن‌ها با پسوند PDF اجتناب شود. دسترسی نابینایان به pdf با دشواری صورت می‌گیرد. مطلوب آن است که متون با پسوند‌هایی نظیر Docx یا مشتقات HTML به اشتراک گذاشته شوند.
- چنانچه چاره‌ای برای جایگزینی PDF با سایر پسوند‌ها وجود نداشت، بهتر آن است که به جای ساخت PDF های مبتنی بر عکس، متن تایپ شده را به PDF تبدیل کنید تا استفاده نابینایان تسهیل شود.
- اگر ویدئویی را با سایرین به اشتراک می‌گذارید، بهتر است مکالمات ویدئو به صورت زیر‌نویس نمایش داده شود تا ناشنوایان بتوانند از محتوای کلامی آن استفاده کنند.
- بدون شک امکان توضیح‌دار کردن ویدئو‌ها برای نابینایان چیزی نیست که به سادگی برای همگان مقدور باشد؛ بنابراین، اگر می‌دانید که در گروهی که ویدئو را در آن به اشتراک می‌گذارید یک نابینا حضور دارد، حتماً به شکل موجز و مختصر، توضیحاتی در باره محتوای تصویری ویدئو هم بنویسید.
- سعی کنید قواعد استفاده از نیم فاصله را فرا بگیرید؛ چرا که صفحه‌خوان‌های نابینایان، متونی را که در نوشتن شان این قواعد به درستی رعایت شده باشد، با دقت و وضوح بیشتری برای کاربران نابینا می‌خوانند.
- در تاریخ تنظیم این متن هنوز هیچ یک از پیام‌رسان‌های داخلی برای استفاده نابینایان متناسب نیستند؛ بنابراین، برای ارتباط با نابینایان از پیام‌رسان‌های خارجی نظیر Telegram یا Whatsapp استفاده کنید.
- وقتی در شبکه‌های اجتماعی یا وبلاگ شخصی عکسی را به اشتراک می‌گذارید، می‌توانید در قسمت Alt Text, توضیح کوتاهی راجع به عکس بنویسید. این توضیح را بازدید کننده بینا نخواهد دید و فقط صفحه‌خوان‌های کاربران نابینا قادر به خواندنش هستند.
- چنانچه در پیام‌رسان‌ها عکسی را به اشتراک می‌گذارید، حتماً کپشنی برایش در نظر بگیرید که مخاطب نابینا را نسبت به محتوای عکس آگاه کند.
پاسخ‌ها