جمع و تفریق اعداد دورقمی (قسمت اول)

در سال‌های ابتدایی دبستان یکی از مهمترین قسمت‌های کتاب ریاضی جمع و تفریق اعداد است. به همین دلیل مهارت در جمع و تفریق قسمت مهمی از درس ریاضی است که از سال اول تا پایه های بالاتر هر بار در کتاب ریاضی تکرار و گسترش پیدا می‌کند. به همین دلیل این مبحث گاهی می‌تواند برای دانش‌آموزان مشکل ایجاد کند.

در سال‌های ابتدایی دبستان پرداختن به این مبحث اهمیت زیادی دارد اما چگونگی و نحوه‌ی تدریس در این مبحث از اهمیت بیشتری برخوردار است. در سال اول دانش‌آموزان با جمع و تفریق اعداد یک رقمی و تفریق زیر۲۰ (کم کردن عدد یک رقمی از دو رقمی) و در پایه‌ی دوم نیز با جمع و تفریق عددهای دو رقمی و سه رقمی با روش‌های مختلف آشنا می‌شوند. در پایه‌های بالاتر نیز با یادگرفتن عددهای چهار‌رقمی و… با جمع‌ و تفریق عددهای بزرگتر نیزآشنا می‌شوند.

به صورت مشخص روش‌های جمع و تفریق ریاضی در پایه دوم تدریس می‌شود: روش تکنیکی و روش فرآیندی که در ادامه به اسم این روش‌ها نیز می‌پردازیم.

در شروع تدریس این مبحث درپایه دوم در فصل اول همراه یا دانش‌آموزان جمع و تفریق اعداد یک رقمی را مرور و تمرین می‌کنیم. چند روش برای تمرین جمع و تفریق زیر ۲۰ پیشنهاد می‌کنیم. در تمام این روش‌ها مهمترین و اصلی ترین نکته این است که همه ‌بچه‌ها راه‌حل خود را ارائه دهند و هیچ راه‌حل واحد و مشخصی به دانش‌آموزان ارائه و تدریس نشود و فقط راه‌حل ‌ها شنیده و اگر اشکالی در آن بود اصلاح شود.

۱-استفاده از قاب‌های ده‌تایی(تن فریم) با روش‌های مختلف

توضیح: در این فعالیت می‌توانیم از آنها بخواهیم دو عدد را که در دو قاب ده‌تایی مشخص شده است را با هم جمع کنند و روش خود را توضیح دهند. یا یک عدد دو رقمی زیر ۲۰ را در قاب‌های ده‌تایی مشخص کنیم و از آنها بخواهیم تفریق داده شده را انجام بدهند و توضیح بدهند به چه روشی عدد دوم را از عدد اول کم می‌کنند.

برای استفاده از ابزار مجازی قاب‌ ده‌تایی می‌توانید از لینک زیر استفاده کنید:

http://mathink.ir/%d9%82%d8%a7%d8%a8%e2%80%8c%d9%87%d8%a7%db%8c-%db%b5-%d8%aa%d8%a7%db%8c%db%8c%d8%8c-%db%b1%db%b0-%d8%aa%d8%a7%db%8c%db%8c%d8%8c-%db%b2%db%b0-%d8%aa%d8%a7%db%8c%db%8c-%d9%88-%db%b1%db%b0%db%b0/

برای استفاده از کاربرگ قاب‌های ده‌تایی می‌توانید از این لینک استفاده کنید:

http://mathink.ir/%d9%82%d8%a7%d8%a8%e2%80%8c%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%af%d9%87%e2%80%8c%d8%aa%d8%a7%db%8c%db%8c/

۲-استفاده از شکل‌های مختلف برای انجام جمع و تفریق

توضیح: دانش‌آموزان با شکل‌های مختلف جمع و تفریق داده شده را نشان بدهند و توضیح بدهند که چگونه و طی چه فرآیندی این کار را انجام می‌دهند.

۳-ارائه سه عدد مانند ۴ و۸ و۱۲، پیدا کردن روابط بین این عددها با جمع و تفریق

توضیح: به طور مثال ۸=۴-۱۲ یا ۱۲=۴+۸ و…

۴- پیدا کردن عدد مناسب برای جای خالی: ۶= ………-۱۵

۵- استفاده از کارت‌های whole part part یا ‌number bonds

۶-جمع کردن تعداد زیادی عدد یک رقمی و ارائه راه‌حل بچه‌ها

توضیح: مانند =۴+۳+۵+۲+۱

۷-استفاده از بازی‌هایی مثل ترازوی جمعی و تفریق

توضیح: دو جمع یا دو تفریق در دو طرف یک ترازو قرار می‌گیرند. دانش‌آموزان با انتخاب عدد مناسب باعث می‌شوند تعادل این ترازو حفظ شود.

در قدم بعدی وقتی دانش‌آموزان به جمع و تفریق زیر ۲۰ مسلط شدند وارد جمع وتفریق اعداد دورقمی می‌شویم.

در ابتدا دانش‌آموزان باید به‌خوبی با اعداد دو رقمی و بازنمایی آنها آشنا بشوند. شناخت دانش‌آموزان با ویژگی‌های اعداد دو رقمی باعث می‌شود در جمع و تفریق اعداد از این ویژگی‌ها استفاده کنند. به طور مثال ۲۴ یعنی ۴+۲۰ یا دو دسته‌ی ده‌تایی و ۴ یکی

برای بازنمایی اعداد دو رقمی از قاب‌های ده‌تایی، دسته‌های ده‌تایی و یکی و یا سکه ‌ها استفاده می‌‌کنیم.

فعالیت پیشنهادی:

۱-یک عدد دو رقمی وسط تخته می‌نویسیم و از بچه‌ها می‌خواهیم درباره این عدد هر چیزی که می‌توانند بگویند مثلا از چند دسته ده‌تایی و یکی تشکیل شده است یا جمع کدام عدد‌ها حاصلش می‌شود این عددو هر ویژگی که به فکرشان می‌رسد. این فعالیت باعث می‌شود از زاویه‌های مختلف با اعداد دو رقمی آشنا شوند.

۲- استفاده از کاربرگ بازنمایی اعداد دورقمی زیر ۲۰ ( نشان دادن یک عدد دو رقمی زیر بیست با چوب‌خط، قاب‌ده‌تایی، به رقم و حروف، با دسته‌های دهتایی و یکی ، مشخص کردن رقم‌های دهگان و یکان )

در این مرحله بچه‌ها با فراگیری مباحث زیر و تمرین آنها با اعداد دو رقمی و ویژگی‌های آنها آشنا می‌شوند:

۱-رقم یکان و دهگان و جدول ارزش مکانی و قرار دادن عدد دو رقمی در آن

۲-ساخت اعداد دو رقمی با رقم‌های یکان و دهگان

۳-گسترده‌نویسی

ادامه دارد…