جمع و تفریق اعداد دو رقمی

در ادامه آشنایی با اعداد دو رقمی و ویژگی‌های اعداد دو رقمی وارد جمع و تفریق اعداد دو رقمی می‌شویم. نکته‌ی مهمی که دراین قسمت وجود دارد این است که از تسلط دانش‌آموزان بر جمع و تفریق زیر ۲۰ و ویژگی‌های اعداد دو رقمی مطمئن شویم و بعد وارد این مبحث شویم.

پیشنهاد برای شروع جمع و تفریق اعداد دو رقمی

می توانیم از یک مساله ساده شروع کنیم. مساله‌ای که از نظر درک صورت مساله و اطلاعات پیچیدگی نداشته باشد. به دانش‌آموزان زمان می‌دهیم مساله را بخوانند و راه‌حل خود را روی یک کاغذ یادداشت کنند. در ادامه از هر دانش‌آموز می‌خواهیم تا راه‌حل خود را ارائه دهد و راه‌حل ها را روی تخته می‌نویسیم. اگر دانش‌آموزی راه حل مشابه راه‌حل گفته شده داشت اعلام کند تا اسم او را هم در کنار راه حل بنویسیم. در انتها به چند راه‌حل متفاوت می‌رسیم و از چند نفر از بچه‌ها می‌پرسیم که آیا راه‌حل علی یا حسین را درست متوجه شده اند و اگر سوالی دارند بپرسند. در پایان این جلسه بچه‌ها با راه‌حل‌های متفاوت اما پاسخ‌های یکی مواجه می‌شوند و آنها را به این سمت هدایت می‌کنیم که برای حل یک مساله راه‌حل های زیادی وجود دارد که می‌خواهیم درباره آنها بیشتر صحبت کنیم.

به احتمال خیلی زیاد در جواب‌های بچه‌ها روش فرآیندی و تکنیکی هم با تفاوت‌های جزئی وجود دارد که درادامه بیشتر به این موضوع می پردازیم. در این مرحله صحبت‌ها و راه‌حل های بچه‌ها را می‌شنویم و فقط هر قسمت که نیاز به اصلاح دارد آن را توضیح و اصلاح می‌کنیم.

در مرحله بعد با استفاده از کویزنر می‌توانیم ابتدا جمع‌ها یا تفریق‌های دسته‌های ده‌تایی را شروع کنیم. این فعالیت می تواند به صورت فردی یا گروهی انجام بشود. اگر دانش‌آموزان این مرحله را سریع انجام دادند می‌توانیم از ‌آنها بخواهیم خودشان جمع و تفریق طراحی کنند و همراه با شکل آن را نشان بدهند. در مرحله بعد می‌توانیم در جمع به یکی از عددها و در تفریق به عدد اول یکی اضافه کنیم و از بچه‌ها بخواهیم با کمک ابزار حاصل را بدست آورند. مثال: ۱۰+۳۲ یا ۲۰-۵۲

حتما به این نکته توجه کنید که در ابتدای فصل می‌توانیم از شکل‌ها، محور، چینه و کویزنر استفاده کنیم. این وسیله‌ها به فهم بهتر مراحل جمع و تفریق کمک زیادی می کند. اما در ادامه از دانش‌آموزان انتظار می‌رود بودن استفاده از این وسیله‌ها نیز بتوانند جمع و تفریق را انجام بدهند.

در تمرین‌های جمع و تفریق اعداد دو رقمی به پله پله پیش رفتن حتما توجه کنیم. مثلاً برای طرح مساله در این فصل به ترتیب به جمع‌های (یا تفریق) زیر دقت کنید:

۲۳+۵

۲۳+۱۱

۲۳+۹

۲۳+۳۸

یکی دیگر از ابزار‌های مورد استفاده در این مبحث جدول اعداد ۱ تا ۱۰۰ است که لازم است ابتدا بچه‌ها با ویژگی‌های آن آشنا شوند و در مرحله بعدی از آن استفاده کنند. برای آشنایی بچه‌ها می‌توانیم از بازی‌های زیر استفاده کنیم:

۱-با استفاده از تاس ۱۰ وجهی و پرینت از جدول ۱ تا ۱۰۰ یک بازی گروهی دو نفره را انجام می‌دهیم ( مانند بازی مار و پله ). بازی از عدد ۱ شروع می شود و در هر مرحله هر دانش‌آموز تاس می‌اندازد و به مقدار تاس رو به جلو حرکت می‌کند هر دانش‌آموزی که زودتر به عدد ۱۰۰ رسید برنده این بازی است. این بازی می‌تواند از عدد ۹۹ و رو به عقب و با عمل منها نیز انجام شود.

۲- استفاده از ابزار کاغذی که مانند پنجره است و فقط عدد وسط معلوم است. این ابزار روی جدول اعداد و روی یک عدد مشخص قرار می گیرد. از بچه ها می‌خواهیم عددهای بالا و پایین و چپ و راست آنرا با توجه به ویژگی‌های جدول پیدا کنند.

۳- جدول ناکامل به بچه‌ها بدهیم تا آن را کامل کنند.

۴- درباره ویژگی‌های مختلف جدول با هم در کلاس صحبت می‌کنیم.مثلا وقتی یک ردیف بالا می‌رویم از عدد مورد نظر ۱۰ تا کم می‌شود.

در ادامه تدریس این مبحث روش فرآیندی را به‌عنوان یک راه‌حل پیشنهادی به ‌دانش‌آموزان ارائه و توضیح می‌دهیم. چون هدف ما در آخر کلاس دوم دبستان فراگیری روش تکنیکی واستفاده از آن است. اما به دلیل استفاده از روش فرایندی در پایه‌های بالاتر حتما به آن می‌پردازیم. پیشنهاد می‌شود جمع و تفریق تکنیکی نیز در کلاس دوم بعد از روش فرآیندی تدریس شود تا در زمان مناسب به این قسمت پرداخته شود.

می‌توانیم علاوه بر تمرین‌های کتاب برای تمرین و شنیدن راه‌حل‌های دانش‌آموزان از روش‌های زیر استفاده کنیم:

۱-روی تخته یک جمع یا تفریق بنویسیم و از آنها بخواهیم برایش مساله بسازند.

۲- در یک جمع تفریق مشخص بعد ازاینکه جواب را بدست آوردند عدد دوم را افزایش یا کاهش دهیم و درباره تغییر ایجاد شده در حاصل آن صحبت کنیم.

در حل مساله‌ها حتما سعی می‌کنیم از انواع مساله ها استفاده کنیم که در مبحث‌های دیگر به آن می‌پردازیم.

پریسا پژوهی