حل مساله

معمولا در درس ریاضی این جمله‌ها را بارها شنیده ایم که : ریاضی‌اش خوبه اما نمی تونه مساله حل کنه – مساله را برایش نخونم نمی‌تونه حل بکنه، اما وقتی می خونم سریع حلش میکنه.

می‌خواهیم کمی عمیق‌تر به این موضوع بپردازیم. چه‌طور ممکن است یک دانش‌آموز در درس ریاضی مشکلی نداشته باشد اما نتواند مساله حل کند یا فقط وقتی سوال خوانده شود می‌تواند آن را حل کند؟دلیل این موضوع این است که بچه‌ها نمی‌توانند سوال را بخوانند و اگر می‌خوانند متن، اطلاعات و سوال مساله را به خوبی درک و تفکیک نمی‌کنند. این موضوع می‌تواند چند دلیل داشته باشد:

۱- در کلاس درس معلم همیشه خودش مساله یا سوال را می‌خواند و فقط راه‌حل را از دانش‌آموزان می‌خواهد.

۲- در خانه مادر و پدر با همراهی و خواندن سوال از دانش‌آموز می‌خواهند که سوال را حل کند.

۳-با حل سوالات پرتکرار از تیپ‌های مختلف مساله، دانش‌آموزان در حل کردن مساله به صورت حفظی و شرطی به مساله جواب می‌دهند و با عوض شدن متن و جمله بندی به مشکل برمی‌خورند.

۴- وقتی خود دانش‌آموز سوال را می‌خواند معلم بلافاصله با زبان ساده و محاوره سوال را توضیح می‌دهد و فرصت فکر کردن را به ‌دانش‌آموز نمی‌دهد.

در کلاس چه باید بکنیم؟

قدم اول

برای حل این مشکل معلم در کلاس خواندن سوال را به عهده خود دانش‌آموزان می‌گذارد و از اولیا می خواهد که در خانه نیز به همین روش عمل کنند. گاهی اوقات یکی از دانش‌آموزان می‌تواند سوال را با صدای بلند در کلاس بخواند و بعد دوباره فرصتی بدهیم که بچه‌ها به صورت انفرادی مساله را بخوانند و به آن فکر کنند؛ این کار باعث می‌شود ما متوجه شویم که هر دانش‌آموز سوالات را به چه صورت می‌خواند؛ چون خواندن اشتباه کلمات یا مساله در عدم درک سوال تاثیر زیادی دارد.

در ادامه و به موازات، فعالیت‌‌های درک متن در درس فارسی کمک خیلی زیادی به درک مساله‌های ریاضی می‌کند.

قدم دوم

بعد از خواندن مساله از بچه‌ها بخواهیم دوباره مساله را بخوانند و از آنها بخواهیم که مساله را به زبان خودشان تعرف کنند و بعد بپرسیم مساله چه اطلاعاتی به شما داده است و چه سوالی از شما پرسیده است. این فعالیت می‌تواند به صورت فردی یا گروهی انجام شود.

فعالیت پیشنهادی

۱-مساله را روی تخته بنویسیم و از همه بخواهیم راه حل خود را روی کاغذ کوچکی بنویسند و روی تخته بچسبانند و در ادامه از همه بخواهیم راه حل دوستانشان روی تخته را ببینند و راه‌حل های مشابه با خودشان را پیدا کنند و اگر راه‌حلی متفاوت بود کدام قسمت‌هایش با راه حل خودشان فرق داشته است؟ (این فعالیت می‌تواند در قالب گروه‌های ۴ الی ۱۰ نفره هم اجرا شود.)

۲-بعد از خواندن مساله، فکر کردن و حل همه بچه ها یک نفر راه حل خود را برای بقیه توضیح بدهد اگر کسی راه‌حل مشابه داشت دستش را بالا می‌آورد. بعد از بچه‌ها می پرسیم کسی راه حل متفاوت دارد و دوباره نفر بعدی راه حل را توضیح می‌دهد و کسی راه‌حل مشابه داشت دستش را بالا می‌آورد. اینکار را تا زمانی که تمام راه‌حل‌ها ارایه شود، ادامه می‌‌دهیم.

۳-می‌توانیم قبل از شروع به تمرین حل مساله، با سوالات کوتاه و عددهای یک رقمی مساله‌های کوچک درست کنیم و از بچه‌ها بخواهیم آنها را بخوانند و حل کنند.

۴- می‌توانیم یک مساله بنویسم و داستان کوتاهی همراه با نقاشی آن برای بچه‌ها تعریف کنیم و در مرحله بعد بخواهیم آنها داستان مساله خود را تعریف کنند و در ادامه نتیجه داستان با جوابی که آنها بدست آورده‌اند، کامل می‌شود.

۵-جملات یک مساله را به صورت پازل طراحی می‌کنیم و از دانش‌آموزان می‌خواهیم که آنها را مرتب و بعد حل کنند. در این فعالیت دانش‌آموزان متوجه تفاوت اطلاعات و سوال مساله می‌شوند.

پریسا پژوهی