نقش هنر در آموزش هفت رشته خاص مطالعات اجتماعی

محمدباقرنصیری

1.. دانشجوی رشته آموزش ابتدایی، دانشگاه فرهنگیان ( پردیس شهید بهشتی زنجان )

چکیده

برای آموزش مطالعات اجتماعی به ویژه شناخت مکان های جغرافیایی، رویداد های تاریخی و اصول و مقررات جامعه ای و… که دانش آموزان در آن زندگی می کنند، بهتر است با فعالیت های عملی و وسایل آموزشی همراه باشد. ( وسایل و ابزار های آموزشی می تواند تصاویر، نقاشی های کشیده شده توسط خود دانش آموز، اجرای نمایش ، کلاژ، اجرای نمایش های عروسکی و… باشد). هر چه فعالیت های دانش آموزان در کشف مکان ها و رویدادها با وسائل آموزشی بیشتری توام باشند، یادگیری آنان از مفاهیم صریح تر و روشن تر خواهد بود. بنابراین یکی از بهترین شیوه های تدریس مطالعات اجتماعی تلفیق این درس با هنر است.

هنر بخشی از زندگی ماست که همه به آن نیازمندیم ، از این رو نگرشهای تلفیقی دانش آموزان به رشته های خاص مطالعات اجتماعی به مدد رابطه دو طرفه از بیرون (مفاهیم علمی و مواد موجود در طبیعت) به درون (تجربه زیبا شناسی و زیبا دوستی) و از درون به بیرون (خلق ایده و خلاقیت و نوآوری و ساختن آن) به آزمایشگری پرداخته و به کشفیاتی درباره خلق اثر هنری می رسند.

در این خصوص تلفیق هنر با هفت رشته خاص در مطالعات اجتماعی شامل مردم شناسی، اقتصاد و مشاغل، جغرافی و نقشه خوانی، تاریخ، آموزش حقوق،روانشناسی ، و جامعه شناسی در این مقاله بیان می شود.

کلیدواژه ها : تلفیق هنر، آموزش مطالعات، هنر

مقدمه

تدریس مطالعات اجتماعی در مقاطع مختلف بخش مهمی از فعالیت اساسی و هدف داری است که تحت عنوان “جامعه پذیری کودکان و نوجوانان ” می توان آن را جمع بندی و خلاصه نمود. فردی از نظر اجتماعی رشد یافته است که به راحتی بتواند با استفاده از مهارت های اجتماعی با دیگران ارتباط برقرار کند. برای این که این مهارت ها در کودکان و نوجوانان تقویت شود باید از یک روش جدید تر و مورد پسند دانش آموز استفاده شود، یکی از این روش ها تلفیق هنر با این مهارت های اجتماعی در بستر مطالعات اجتماعی است.

امروزه دانشمندان و دست اندرکاران تعلیم و تربیت درصدد هستند با بهره گیری از ویژگی های درس هنر، آموزش ها را تعمیق، تسهیل و تسریع بخشیده و آن را شادی آفرین و لذت بخش نمایند.

توجه به پرورش هوش های چندگانه، برنامه ریزی برای پرورش خلاقیت، فعالیت های گروهی، مشارکتی و آزادانه ی دانش آموزان مصادیقی بر این ادعا می باشند.

فعالیت های هنری ضمن ایجاد فرصت برای تقویت حس کنجکاوی ، تقویت حواس، سیالی ذهن، پرورش دقت و ایجاد اعتماد به نفس و خود باوری و… در کودکان که منجر به دستیابی آنان به مهارت های هنری می شود، درآموزش سایر مفاهیم آموزشی و پرورشی و دروس دیگر نیز حائز اهمیت است.

بهره گیری از ویژگی های درس هنر در آموزش سایر دروس می تواند نتایجی به دنبال داشته باشد اعم از:

1. یافتن نگاه دقیق، جستجوگر، شناخت زوایا و ابعاد یک شی یا پدیده

2. ایجاد خلاقیت ، نوآوری و حرکت ذهنی در دانش آموزان

3. ایجاد توانایی و مهارت در دانش آموزان برای دیدن، شنیدن، خواندن، نوشتن و… ایجاد انبساط خاطر و نشاط در دانش آموزان

بیان مسئله

از آنجا که امروزه “تربیت اجتماعی” و آماده ساختن افراد برای زندگی اجتماعی به یکی از مهم ترین نیاز های تعلیم و تربیت مبدل شده است. برنامه ی درسی مطالعات اجتماعی به دلیل ویژگی ها و ماهیت آن، جایگاه خاص و مهمی در میان برنامه های درسی، از منظر تربیت اجتماعی و آموزش و مهارت ها و صلاحیت های مورد نیاز اجتماعی ، دارد و تلاش می شود این حوزه یادگیری از طریق انتقال پرورش دانش ها، مهارت ها و نگرش های مورد نیاز ، افراد را به گونه ای تربیت کنند تا بتوانند در جامعه، نقش کار آمد و مناسبی را به خوبی ایفا کنند.

مطالعات اجتماعی برنامه ی درسی است که:

– هدف های خود را از ماهیت جامعه می گیرد و به اجتماعات مربوط می سازد.

– محتوای خود را از علوم اجتماعی رشته های دیگر می گیرد.

– به شیوه ای آموزش داده می شود که تجربیات شخصی، اجتماعی و فرهنگی دانش آموزان را منعکس می سازد.

– به دانش اموزان کمک می کند که یادگیری خود را به زندگی اجتماعی خارج از مدرسه انتقال دهند.

پس بر این اساس برای اینکه بتوانیم محتوا و هدف مطالعات اجتماعی را در دانش آموزان نهادینه کنیم بهتر است از تلفیق هنر با این درس در آموزش استفاده کنیم.

بهره گیری از شیوه ها و فعالیت های هنری برای ارائه آموزش ها موجب تعمیق یادگیری ، کیفیت بخشی به فعالیت های گروهی و مشارکت جویی و لذت بخش نمودن فرآیند یادهی – یادگیری گردیده و آموزش دروس دیگر را سهل تر و سریع تر می سازد.

هنر به کودکان می آموزد ، برای فراگیری درست هر مهارتی ، باید مراحلی مثل آموزش ، خطا و آزمون، تجربه کردن، تصحیح اشتباهات و مبارزه با مشکلات و در نهایت خلاقیت و شکوفایی را طی کند.

جغرافی و نقشه خوانی

برای درک درست درس جغرافیا یکی از مهم ترین ابزارها نقشه است، نقشه تصویری است ازسطح زمین که به نسبت مورد نیاز کوچک شده است. (شایان، چوبینه1384) یا ترسیم و نمایش قسمتی از ناهمواریها و عوارض طبیعی یا انسانی سطح زمین روی ورقه ای از کاغذ یا هر سطح دیگر را نقشه گویند. (شایان1354). ساختن نقشه به دانش آموزان کمک می کند که اطلاعات نقشه و مهارت های نقشه خوانی را یاد بگیرند. به عبارت دیگر، انگیزه دانش آموزان برای خواندن نقشه ها زمانی تقویت می شود که خودشان علامت ها و نماد های نقشه را طراحی کنند.

دانش آموزان می توانند نقشه هایی از اتاق خواب و یاجاهایی که علاقه دارند بکشند و آنها را به طور شخصی و با جزئیات بهتری آرایش دهند. دانش آموزان با انجام دادن این فعالیت ها مفهوم مکان را درک می کنند و متوجه می شوند که اگر از بالا به مکانی نگاه کنند و تصویر آن را رسم کنند شکل به دست آمده نقشه است. در ادامه دانش آموزان رابطه سه بعدی اشیاء را می فهمند و درک می کنند که چگونه اشیاء در یک محل خاص قرار می گیرد.

در حقیقت نقشه ، محل قرار گرفتن اشیاء را نشان می دهد. دانش آموزان با انجام این فعالیت نسبت به مکان و بعد نمایی یا ژرف نمایی آشنایی پیدا می کنند.

دانش آموزان با این نقشه ها تشویق می شوند تا به چگونگی تاثیر رودخانه های بزرگ، مناطق طبیعی و بزرگ راه ها در ایجاد و رشد یک منطقه فکر کنند. دانش آموزان می توانند تفاوتهای آب و هوایی، حمل و نقل، غذا، لباس ها و معماری دو منطقه را روی یک کاغذ نشان دهند.

بعد از بررسی نام خیابان ها در این منطقه ، دانش آموزان می توانند نقاشی های خیالی از صورت افراد بکشند، یک مکان معروف را به صورت خلاقانه به تصویر بکشند و چیزی را درباره آن نشان دهند.

در ادامه برای ترسیم نقشه توسط دانش آموز از محل زندگی خود معلم باید با حوصله دانش آموزان را راهنمایی کند. او می تواند همراه با دانش آموزان از مدرسه خارج شود و با اندازه گیری فواصل از طریق قدم های خود، فاصله ها را تا سر خیابان اصلی با نقاط مختلف آن منطقه به بچه ها نشان بدهد . هم چنین ، دانش آموزان را به مشاهده ی دقیق پدیده ها و عوارض مهم در کوچه ها و خیابان های اطراف تشویق کند.

در ادامه می توانیم از دانش آموزان بخواهیم که نقشه شهر یا استان خودشان را روی یک طرح مقوایی نقاشی کرده و با کارتر مرز بین مناطق را از هم جدا کنند و در مرحله بعد آن را به شکل پازل دربیاورند در این صورت می توانند برای یادگیری بهتر نقشه استان خودشان با پازل بازی کنند یا معلم می تواند مسابقه ای تحت عنوان چینش پازل ساخته شده توسط خود دانش آموزان برگزار کند.

<b style=”font-family: inherit; font-size: inherit;”>تاریخ

هر فرد در مراحل زندگی خود دارای تاریخ است. کودکان طی تاریخ فردی خود رشد می کنند و سپس در اجتماع نقش های متعددی را پذیرا می باشند. این مسیر به رغم دارا بودن تفاوت هایی با مسیری که پیشینیان طی کرده اند، الگوها و جنبه های مشترکی نیز دارند . وجوهی که هدایت کننده و چراغ راه آینده ی مشخص است.

برای تفهیم موضوع تاریخ در ذهن دانش اموزان پروژه های هنری زیادی وجود دارد. به منظور ایجاد فکر خلاق در ذهن دانش آموزان در مورد انگیزه های مردم در زمان معینی از تاریخ، از دانش آموزان بخواهید در مورد قصد و نیت هنرمند فرضیه ای بسازند.

دانش آموزان می توانند صحنه هایی را نقاشی کنند که خودشان را در رویداد های تاریخی نشان می دهد، و سپس برای آن عنوانی انتخاب کنند. از آنها بخواهید تصاویر و یا تولیدات هنری را به ترتیب وقوع تاریخی مرتب کنند. و آنچه را که در آنها اتفاق می افتد توضیح دهند. مثلا بناهای عمومی در یک جامعه را با توجه به قدمتشان مرتب کنند.

از دانش آموزان بخواهید که یک رویداد را به شکل نمایشی تئاتر در کلاس درس خودشان به اجرا در بیاورند و یا به صورت نمایش های عروسکی این کار را انجام دهند.

در زمینه ی بررسی شواهد و مدارک، دانش آموزان – برای مثال- هجاری ها یا تصاویر کنده کاری شده در ادوار مختلف تاریخی، سکه ها، نقاشی ها، خاطرات و سفرنامه ها، متون تاریخی، و نظایر آن ارجاع داده می شوند تا در قالب فعالیت های فردی یا گروهی برای دست یابی به اهداف و پاسخ به سوالات کلیدی، اطلاعات موجود در این شواهد و مدارک را بررسی ، طبقه بندی و تفسیر کنند.

برای مثال می توان از دانش آموزان خواست که درباره ی نقش های برجای مانده بر بنای تخت جمشید که انعکاسی از نحوه لباس پوشیدن، مراسم و جشن های مربوط به آن دوره است، بررسی کنند یا برخی از اشیاء و وسایل زندگی قدیم را مثلا از پدربزرگ ها و مادر بزرگ ها به امانت بگیرند و درباره ی کارکرد آنها و تحولشان در طی زمان بحث کنند. با مطالعه ی مدل ها و ماکت ها یا تصاویر، نقش های روی سکه ها و چهره ی شاهان، سرداران و سربازان یا رویدادها می توانند بر نوع لباس، سلاح ها و حتی برخی فرهنگ ها و باورهای آن دوره وقوف یابند و به تفسیر نماد (سمبل) ها و علائم مربوط بپردازند.

برای درک عمیق تر دانش آموزان می توانیم از خود دانش آموزان بخواهیم که کاردستی یا ماکت یک بنای تاریخی را بسازند.

در قدم دیگر معلم می تواند موضوعی تحت عنوان ” اینجا زادگاه من است ” به دانش آموزان ارائه داده و از دانش آموزان بخواهد که نماد ها و نشانه های تاریخی شهر، روستا، منطقه و … را در قالب یکی از رشته های هنری- به طور مثال- در قالب عکاسی، کلاژ، مجسمه سازی، نقاشی و… نمایش دهند.

در ادامه می توانیم از دانش آموزان بخواهیم یک رویداد تاریخی مهم را که اتفاق افتاده است به صورت واقعی یا خیالی، تصویر سازی کنند. یک نقاشی دیواری بکشند و حوادث تاریخی را نشان دهند و بقیه ی دانش آموزان در کلاس راجع به آن توضیح دهند. سیر تاریخی را برای نشان دادن ، ایجاد و توسعه ی ابزار آلات، اختراعات و هنر نقاشی کنند. نمونه سازی از یادبود های قدیمی، قلعه ها، کلیسا، نمایش ها و ماسک های ابداعی ، قلاب دوزی ها، حکاکی ها و لباس های منقوش، تصورات دانش آموزان را به ویژه وقتی بر خود پنداری و اصول هنری تاکید می شود بر می انگیزند.

جامعه شناسی

یکی از مهم ترین اهداف تعلیم و تربیت ، اجتماعی ساختن دانش آموزان یعنی آماده کردن آنان برای شرکت فعال و سازنده در زندگی اجتماعی، کسب آگاهی نسبت به حقوق اجتماعی خود و بهره برداری صحیح از آن و احترام به حقوق دیگران و همکاری با سایر افراد جامعه است.

جامعه شناسی ، مطالعه ی نقش و کارکرد مردم در گروه های اجتماعی است. در پایه های تحصیلی ابتدایی دانش آموزان می توانند تصویر یک خانواده و کارهایی را که آن خانواده در روز های خاصی انجام می دهند نقاشی کنند.

برای فهم بهتر کلاس را دو بخش کنید، از یک گروه بخواهید نقش جامعه ی روستایی و گروه دیگر نقش جامعه شهری را بازی کنند.

به هریک از دانش آموزان با توجه به نوع جامعه ای که در آن قرار گرفته اند شغل ها و وظایفی نسبت داده شود و آنها در این زمینه ها ایفای نقش کنند و حتی دانش آموزان می توانند وظایف و شغل های خود را در قالب نقاشی هایی تصویر سازی کنند.

در تصویر بالا جامعه شهری و روستایی برای درک بهتر دانش آموزان مورد تحلیل قرار گرفته است.

اما در پایه های تحصیلی بالاتر دانش آموزان را می شود تشویق کرد تا درباره مفاهیمی از قبیل هنجارها، جامعه، ارزشها، رقابت ها، وضعیت و تحول صحبت کنند.

وقتی از یک شی یا تصویر نقاشی های گوناگونی کشیده شود، سعی کنید بچه ها مفهوم یا رویدادی را با استفاده از توصیف کلامی تصویر سازی کنند، مثل شهرسازی، مشکل کار کردن یک کودک در یک کارخانه ی نساجی یا ساختن یک شمشیر

در ادامه برای تقویت ایده ی عضویت درگروه های مختلف (تفریحی، اجتماعی، مذهبی) در دانش آموزان، از آن ها بخواهید از فعالیتی که در گروه های مختلف انجام می دهند، نقاشی کنند و آثار هنری را در یک نمایشگاه ارائه نمایند یا تصاویر حیرت آوری را که موجب تفکر و انگیزه درباره ی مشاغلی همچون افسران پلیس، آتش نشان ها، پرستاران و هنرمندانی همچون دلقک ها، رقص ها، پانتومیست ها، موسیقی دان ها به همراه آلات موسیقی، غواصان و پرسنل خطوط هوایی و ورزشکاران در لباس های ورزش، می شود به نمایش بگذارند.

وقتی دانش آموزان به سوالاتی مثل سوالات زیر فکر می کنند تلفیق جامعه شناسی و هنر پدید می آید؛

1. چرا مردم جامعه ما کار های هنری انجام می دهند؟

2. چگونه آثار هنری مردم ما از آثار هنری مردم سرزمین های دیگر و یا از مردم زمان های دیگر متفاوت است؟

3. در منطقه ی ما هنر چگونه مفهومی از جامعه را برجسته می کند؟

اقتصاد و مشاغل

اقتصاد با توزیع ثروت متناسب، با ساختار های اقتصادی موجود و ایجاد مشاغل و خدمات سرو کار دارد. از آثار هنری زیادی برای تصویر سازی مفاهیم اقتصادی می توان استفاده کرد. – برای مثال- یک موزه و گالری آثار نقاشی و مجسمه سازی فقط یک موزه و گالری نیست و جو این مکان یعنی فروش بلیط، یعنی خرید های جانبی که بازدید کنندگان موزه از محصولات ارائه شده ی در داخل موزه یا مکانهای اطراف آن دارند، یعنی استخدام کارمند و راهنما و نگهبان و …

نقد هنری آثاری در این خصوص می تواند ارتباط منابع، تهیه کنندگان، مشتریان و نیاز های اقتصادی را روشن سازد. مفاهیمی از کمبود، مبادله و مصرف می تواند درباره نقاشی از اشیای بی جان باشد. آگهی تبلیغاتی را می توان از این نظر مورد تجزیه و تحلیل قرار داد که از هنر چگونه برای ایجاد انگیزه در خریدار ها می توان استفاده کرد .راهنمای سفر به مناطق و ساختمان های تجاری می تواند انواع منبع مانند منابع طبیعی، سرمایه گذاری و انسانی را نشان دهد. از نقاشی و طراحی می توان برای نشان دادن خطوط راه آهن، بزرگراه ها، فرودگاه ها، کارخانه های صنعتی و عوامل جغرافیایی مربوط به آن استفاده کرد. دانش آموزان ، می توانند یک مقوا را به چهار بخش مشخص تا کنند سپس در هر بخش یک فرصت شغلی را که می شناسند به طور مثال یک تولیید کننده، یک تعمیرکار و نظایر آن را نقاشی کنند.

ارزش های شغلی و اقتصادی که مورد علاقه بیشتر دانش آموزان است آن ها را به انتخاب شغل شان نزدیک تر می کند.

معلم می تواند بگوید “می توانید شغل هایی را توصیف کنید که از مهارت های مورد نظر (مثل اندازه گیری، طراحی ، ترکیب رنگ) در این درس استفاده می کنند.”

بحث کردن از فرصت های شغلی در کلاس، یک راه طبیعی برای کمک به فکر کردن دانش آموزان درباره ی کار ها و شغل هایی که به نوعی با هنر در ارتباط است. به طور مثال شاید معلمی بگویید: دوست دارید در آینده چه کاره شوید؟ ممکن است دانش آموزان بخواهند با تکیه بر علم هنر شغل مورد نظر خود را معرفی کنند ممکن است یک نفر شغل انتخابی خود را به صورت نمایش عروسکی یا پانتومیم نشان دهد و یا دیگری از طریق کاردستی یا مجسمه سازی و …

در ادامه معلم می تواند در کلاس درس کلیه کتاب ها و لوازم التحریر دانش آموزان را در قالب یک مغازه جمع آوری کرده و دو نفر از دانش آموزان را به عنوان فروشنده انتخاب کند و بقیه دانش آموزان به عنوان خریدار ایفای نقش کنند تا با این عمل شبه واقعی دانش آموزان معنی داد و ستد، خرید و فروش را در قالب نمایش بهتر درک کنند.

یا معلم می تواند مسابقه ای در قالب پانتومیم برگزار کند به طوری که یک شغل را به یکی دانش آموزان بگوید (یا خود دانش آموز انتخاب کند ) و از او بخواهد این شغل را در قالب پانتومیم به بقیه دانش آموزان معرفی کند در این صورت دانش آموزان بهتر با ویژگی های اصلی شغل ها آشنا می شوند.

روان شناسی

روان شناسی با موضوع دریافت و درک فرد از جهان و رفتار او بر اساس آن برداشت ها، مربوط می شود. نقش های اجتماعی از قبیل رهبری، جمهوریت، تبعیت و نیاز های اجتماعی- فردی همچون اطاعت و تعلق از طریق ساخت آثار هنری توسط دانش آموزان در موضوعاتی درباره ی موارد زیر بهبود بخشیده می شود:

– برای رضایت والدینم چکار باید بکنم؟

– ارتباط با هم قطار ها (هم سن ها و…)

– ارتباط با هم مدرسه ای ها

موضوعاتی از قبیل ، من خوشحال ترین فرد هستم وقتی که من … ” احساس درونی من چیست؟ ” و ” چیزهایی که از نظر من ارزشمندند ” شاید خیلی کلی باشند و نیاز است که موضوع دقیق تر و به ایجاد انگیزه تاکید شود. برای مثال ” چه چیز هایی مرا نسبت به هم نژادان، غذا، زمین بازی خوشحال یا غمگین می کند.” ابزار عقیده به عنوان یک هدف می تواند از طریق انتخاب عبارات و گفته های عالی و تشویق توسط معلم در دانش آموزان تقویت شود.

به طور مثال ازآنجا که شما آدم منحصر به فردی هستید گفته های شما نباید مثل بقیه باشد، پس خودت جمله بساز! یکی از اهداف آموزش مطالعات اجتماعی این است که دانش آموزان به یک دیگر احترام بگذارند. برای داشتن چنین احترامی ابتدا لازم است فرد به خودش احترام بگذارد. بیان خلاق هنری خیلی عالی برای ایجاد خود احترامی و خودباوری مثبت است.

در ادامه برای اینکه بتوانیم حس خوش بینی و مثبت اندیشی را در دانش آموزان تقویت کنیم می توانیم از هنر قصه گویی در این زمینه استفاده کنیم .

برای شروع بیان داستانی به اسم امید و ناامید راجع به سبک توضیح خوش بینانه و سبک توضیح بد بینانه با محتوای اثر بد بینی بر پیشرفت با اسناد به تاثیرات مضر استرس و تنیدگی در کاهش پیشرفت تحصیلی، بحث با دانش آموزان درباره قدرت کلمات در سرنوشت زندگی انسانها، و در نهایت از دانش آموزان می خواهیم برای جلسات بعدی کلاس یک قصه با محتوای خوش بینی و غلبه بر ناامیدی با خود بیاورند.

و آنها را در سر کلاس تک تک بخوانند و دانش آموزان راجب به نقاط مثبت داستان ها با هم بحث و گفتگو کنند و حتی می توانند آنها را در قالب نقاشی تصویر سازی کنند.

هم چنین از هنر قصه گویی می توانیم برای کاهش افسردگی و پرخاشگری در دانش آموزان بهره ببریم.

نمایش عروسکی به عنوان تجمعی از افکار، احساسات و عواطف کودکان، مبنایی برای کار روان پزشکان در زمینه بهداشت روانی کودکان در پیشگیری از آشفتگی های روانی آنان است. (خمسه 1381)

با استفاده از عروسک ها می توانیم به دانش آموزان مهارت هایی از قبیل سلام کردن، پاسخ دادن، گفت و شنود و مکالمه را یاد دهیم و خلاقیت و مهارت های اجتماعی را در آنها پرورش دهیم.

دانش آموزان با ماسک هایی که می سازند می توانند چهره ی التماس یا تسلیم در مقابل فشار را نشان دهند. از دانش آموزان بخواهید در موقعیت هایی از یک مطالعه ی موردی از مفهوم درگیری و آنچه را که اتفاق افتاده است , نقاشی کنند آموزگاران می توانند دانش آموزان را تشویق کنند تا درباره مشکلات فکر کنند. به طور مثال دانش آموزان می توانند روی نیمی از کاغذ تا شده یک مشکل و روی نیم دیگر کاغذ راه حل آن را نشان دهند. همچنین آموزگاران می توانند برای نشان دادن درک و آگاهی دانش آموزان با پرسش و تعابیر مختلف از آثار هنری این کار را انجام دهند. تا ببینند آیا کسی از آن معنی متفاوتی برداشت می کند.

مردم شناسی

این روز ها از تنوع فرهنگی و آشتی بین فرهنگ های مختلف زیاد صحبت می شود. چگونه آموزش می تواند در ایجاد احترام و تفاهم بین فرهنگ های مختلف نقش مهمی بازی کند؟

مردم شناسی ، مطالعه ی نماد های مردمی است و شاخه ای از آن، یعنی مردم شناسی فرهنگی، ظرفیت ها و آثار هنری را تجزیه و تحلیل می کند. با بررسی طراحی های روی آثار هنری، دانش آموزان می توانند تصور کنند که زندگی مردم کشور های دیگر چگونه است. در هنگام مطالعه، این سوالات به ذهن ما می آید که این آثار از چه چیزی ساخته شده است؟ چه هدفی را دنبال می کند؟ فکر می کنند چگونه آن هدف را برآورده سازند؟

در آموزش فرهنگ کشور های دیگر باید توجه داشت که تاکید بر روی تنها یک جنبه از آن فرهنگ ، همچون جنگ افزار ها و موارد غیر انسانی، و مغفول نهادن دیگر جنبه های تمدنی و فرهنگی آن کشور، نوعی بی احترامی به آن فرهنگ است. در کل می توان گفت بیگانه پنداشتن و برچسب بدوی زدن به یک فرهنگ یا مردم آن کار درستی نیست و آن را بیگانه جلوه می دهد.

بر اساس این توصیف اگر می خواهیم این مفاهیم را به دانش آموزان منتقل کنیم باید آنها در موقعیت های شبه واقعی تری قرار دهیم .

برای مثال می توانیم کلاس درس را به چهار گروه مختلف تقسیم کرده و به هر گروه فرهنگ خاص یک ملت یا قومی را اطلاق دهیم و از آنها بخواهیم در یک مراسم خاص فرهنگ آن کشور را اجرا کنند در این صورت دانش آموزان را در موقعیتی شبه واقعی قرار داده ایم و آنها بهتر و مفهومی تر این موضوع را درک می کنند. و دانش آموزان تفاوت ها و شبا هت های خود و دیگر اقوام را می شناسند، و فرصتی برای آنان ایجاد می شود که بدانند همه افراد به رغم اختلافاتشان اشتراکاتی نیز دارند.

یا در ادامه می توانیم از دانش آموزان بخواهیم از فعالیت های روزانه ی مردم و اشیایی که در اوقات مختلف به کار می برند نقاشی کنند، مفاهیم مربوط به زمان در نقاشی های دانش آموزان درباره ی فعالیت های آن ها ، در اوقات مختلف روز قابل تقویت است.

یا می توانیم از دانش آموزان بخواهیم پاره ای مصنوعات امروزی از قبیل کفش های اسپرت (ورزش) گران قیمت و مانند این ها را نقاشی کنند. از این نقاشی ها می توان به ارزش های رایج در جامعه پی برد، زیرا مصنوعات هرجامعه بیانگر ارزش های آن جامعه می باشند.

آموزش حقوق

حق در لغت دارای معنی زیادی است و تصور می شود که بازگشت تمام آن ها به یک مفهوم باشد. مفهوم واحدی که حق در آن استعمال می شود. عبارت است از ” ثبوت ” یعنی استواری.

در اصطلاح علم حقوق، حق عبارت است از توانایی سلطه ای که برای شخص یا اشخاص نسبت به شخص یا چیز دیگر اعتبار می شود و بر مبنای آن ، شخص صاحب حق می تواند از آن بهره برد.

آموزش حقوق با مفاهیمی چون برابری، عدالت، درستکاری، انصاف، قدرت، دارایی، شخصیت و هم چنین قانون خانواده، قانون معاملات، قانون سلامت اجتماعی ( مثل کلاه ایمنی موتور سواری ) و … سر و کار دارد.

علم سیاست به بررسی قوانین و حقوق دیگران مربوط می شود. آثار هنری زیادی چنین موضوعاتی را نشان می دهند. دانش آموزان می توانند درباره ی ارزش های موارد پیش گفته از نقطه نظر خودشان و چه از نقطه نظر هنرمند بحث کنند.

برای نمونه کنتراست های ” دیوگوریو ” با عناوین ” شب ثروتمند ” و ” شب فقیر ” و کنتراست های لوییس کروز آزاستا با عنوان ” سرکوب3 ” مواردی از فساد و بی رحمی انسان ها نسبت به هم دیگر را نشان می دهند.

علاوه بر این ها، دانش آموزان می توانند نمونه هایی از زندگی خودشان درباره ی باورهای گروهی نسبت به یک سلسله اصول را تصویر سازی کنند. آن ها می تواند تصویری از یک افسر پلیس را که به آن ها در مورد مشکلات قانونی یک تجمع تذکر می دهد و یا یک ارتشی لباس شخصی را درباره ی قوانین بین المللی صحبت می کند نقاشی کنند.

دانش آموزان دوره ی ابتدایی می توانند در آموزش حقوق مثل نمایش موارد مرتبط با قوانین کلاس ( مثلا دست گرفتن به نشانه ی اجازه برای صحبت کردن ) و در آثار هنری مرتبط با موارد حقوقی از قبیل ( تعدی تجاوز گلدی راک ها به سه خرس ) عروسک هایی بسازند.

در ضمن دانش آموزان می توانند از طریق نقاشی ، بحث کردن درباره ی سرپیچی بعضی افراد در زمین بازی را نشان دهند. دانش آموزان کوچک می توانند قوانین سلامتی در زمین تاب بازی را نشان دهند. دانش آموزان بزرگ تر می توانند به دلایل موافق و مخالف موارد اجتماعی مثل کنترل اسلحه یا جابه جایی زباله های شهری را با کشیدن پوسترهایی نشان دهند.

در زیر تصاویری از شخصیت های نقاشی شده، همان گونه که در کارتون ها استفاده می شود، یک متن اضافه کنند ، دانش آموزان بزرگ تر می توانند کارتون های خودشان را از آدم های سیاسی و رهبران جهانی بکشند.

در مرحله ی دیگر می توان مقررات مکان های عمومی مانند قوانین و مقررات استفاده از پارک ها، کتاب خانه ها، موزه ها ، فرهنگ سرا ها، مساجد و نظایر آن را آموزش داد و به دانش آموزان فهماند که هریک از مکان های عمومی برای خود مقررات ویژه ای دارند که باید افراد آن ها را رعایت کند.

مقررات آمد و شد در کوچه و خیابان از مهم ترین مهارت های اجتماعی اند که باید به دانش آموزان در دوره ی ابتدایی به طور صحیح آموزش داده شوند. در این زمینه، انجام تمرین های کافی عملی مثل ایفای نقش عبور و مرور در فضای مصنوعی ایجاد شده در حیاط مدرسه، دعوت از پلیس راهنمایی به کلاس و بردن بچه ها به محوطه ی خیابان و کوچه و آموزش علائم و چگونگی عبور از خیابان الزامی است و نباید به آموزش های نظری بسنده کرد.

نتیجه گیری

مطالعات اجتماعی در مدرسه به دنبال آن است که به بچه ها در خود شناسی، درک و فهم جامعه ی محلی، سرزمین ملی و جامعه ی جهانی ، فرآیند اجتماعی شدن ، درک بهتر مسائل اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی، درک گذشته و حال به مثابه مبنایی برای تصمیم گیری ، توانایی حل مسئله، کسب مهارت ها و ایجاد یک نقش مشارکتی فعال در جامعه و پایبندی به ارزش ها کمک می کند.

خلاصه ی کلام این که مطالعات اجتماعی به دانش آموز کمک می کند که یاد بگیرد در دنیای امروز و فردا زندگی موفقی داشته باشد، روابط خود را با دیگران تنظیم کند، جامعه و فرهنگ خود را بشناسد، از امکانات و منابع محیطی استفاده کند و با محیط های اجتماعی تعامل سازنده ای برقرار کند .

درنتیجه برای این منظور در این مقاله سعی کرده ایم انواع این مهارت های اجتماعی را در تلفیق با هنر به دانش آموزان ارائه دهیم تا به یادگیری آنها در این زمینه کمک کرده باشیم.

چون دانش آموزان با انجام هر فعالیت هنری در قالب های مرتبط با هدف مورد نظر آن چه را که در ذهن خود دارند تصحیح می کنند، مثل زمانی که چیزی را نقاشی می کنند، با تصحیح اشتباهات، آموخته های پیشین نیز تصحیح می شوند.