شکستن کلیشه بدن ایدآل در کودکان
شکستن کلیشه بدن ایدآل در کودکان. رسانهها تصاویر اغراق‌آمیز زیادی را از مردان و زنان در معرض دید کودکان قرار می‌دهند. برنامه‌های تلویزیونی، موزیک ویدیو‌ها، تبلیغات، بازی‌های کامپیوتری و حتی شبکه‌های اجتماعی می‌توانند در دل خود پیام‌هایی داشته باشند تا کلیشه بدن ایدآل در کودکان را بسازند. فنونی که برای تغییر عکس‌ها وجود دارد (از فنون قدیمی مانند رنگ‌افشانی گرفته تا فناوری‌های جدید مانند فتوشاپ)، باعث شده است که رسانهها تصاویر مردان و زنان را به حدی تغییر دهند که حتی در واقعیت هم امکان رسیدن به آن وجود ندارد.
به عنوان یک والد، پیدا کردن راهکار مناسب مقابله با چنین تصاویری، می‌تواند دشوار باشد. در این مقاله چند توصیه برای مدیریت بهتر تصاویری که کودکان‌تان در معرضاش هستند، برای‌تان فراهم شده است. این نکات همچنین به شما کمک می‌کنند که با آنها راجع به محتوایی که تماشا می‌کنند، به گفت‌وگو بپردازید.
طرح درس مرتبط: طرح درس فضای مجازی؛ آواتارها و تصویر بدن
نکات کلی
هر زمان که فرصت داشتید، با فرزندتان به پای تماشای رسانه‌های مجازی بنشینید. این بدین معنا است که همراه‌شان برنامه‌هایی را که دوست دارند تماشا کنید، یا بازی مورد علاقه‌شان را نگاه کنید یا اینکه محتوا‌هایی را که دوست دارند مطالعه کنید. از رسانه‌هایی که استفاده می‌کنند، انتقاد نکنید. در عوض به دنبال فرصت‌های آموزنده‌ای باشید که در آنها نقش الگویی مناسب را برای انتقال مهارت‌ها و گرایش‌هایی که دوست دارید فرزندتان داشته باشد، ایفا کنید. می‌توانید در اول مسیر نیز از آنها راجع به رسانه‌هایی که استفاده می‌کنند سوال بپرسید.
سه مورد از مهم‌ترین نکاتی که باید کودک‌تان بداند این است که:
رسانهها ساختة دست بشرند: بدین معنی که یک انسان دیگر آنها را ساخته است.
رسانهها لزوما بازتاب واقعیت نیستند: اکثر کالاها و خدمات مجازی به این دلیل ایجاد شده‌اند که سازندة آنها بتواند درآمدی کسب کند یا باعث شودمخاطبانش به شیوه ای مشخص فکر کنند.
و مورد آخر اینکه مردم در زمان‌ها و مکان‌های مختلف، درک متفاوتی از یک ظاهر ایده‌آل دارند.
به فرزندان‌تان کمک کنید که از رسانهها آگاهانه و گزینشی استفاده کنند. زمانی که در سنین پایین قرار دارند، می‌توانید استفاده از رسانهها را برای‌شان مدیریت کنید تا کمتر در معرض تصاویر اغراق‌آمیز بدنی قرار بگیرند. زمانی هم که سن‌شان بالاتر رفت، تشویق‌شان کنید که برای زمان‌های استفاده از رسانهها برنامه‌ریزی کنند و به گونه‌ای آگاهانه به سمت این فعالیت بروند. هر چه که آنها بیشتر متقاعد شوند که رسانه چیزی است که آنها «انتخاب» کرده‌اند و نه چیزی که فقط همینطور در جریان زندگی عادی وجود دارد، بیشتر مجاب خواهند شد که محتوا‌هایی را که تماشا می‌کنند، آگاهانه و هدفمند انتخاب کنند.
صحبت با کودکان درباره ی تصوری که از بدن ایده آل دارند
پسران از سنین پایین اطلاعات خود را راجع به این که یک مرد بزرگ‌سال باید چه ظاهری داشته باشد، از رسانه‌هایی که استفاده می‌کنند، دریافت می‌کنند. رسانه‌هایی مانند: برنامه‌های تلوزیونی، بازی‌های رایانه‌ای یا حتی چهره‌های جنگی و اسباب‌بازی‌ها. چنین رسانه‌هایی به پسران این پیام را منتقل می‌کنند که باید حتما عضله‌های بزرگی داشته باشند و نه زیادی لاغر نه زیاد چاق باشند. در سال‌های اخیر به دلیل اینکه تعداد شخصیت‌های سینمایی و کارتونی که بدن‌های ورزیده و عضله‌ای داشته‌اند زیاد‌تر شده است، فشار روانی حاصل از آن نیز برای پسران بیشتر شده است. پسران همچنین از طریق مشاهدة رسانه‌های مختلف و شخصیت‌های ساختگی این گونه تصور می‌کنند که همیشه باید قوی و خشن باشند و هیچ‌گاه از خودشان ضعفی نشان ندهند.
در زیر برخی از موقعیت‌های آموزنده را برای‌تان توضیح می‌دهیم که می‌توانید به کمک آن آگاهی فرزندتان را راجع به بدن‌های مردانه، افزایش دهید:
۱) اگر کودک‌تان علاقه دارد که با یک شخصیت جنگی یا سینمایی که تصویر بدنی بسیار اغراق‌شده‌ای دارد، همذات‌پنداری کند، هنگام بازی با وی، سولات زیر را از او بپرسید:
- آیا بزرگسالانی که تو یا دوستانت می‌شناسید این شکلی هستند؟
- فکر می‌کنی چرا سازندگان این محتوا‌ها، شخصیت‌هایشان را بدین شکل درست می‌کنند؟
- آیا برای قهرمان شدن، حتما باید عضله‌های بزرگی داشته باشی؟
- آیا مردمانی را می‌شناسی که قهرمان هستند و برای انجام دادن کار‌های خوب، نیازی به قدرت بدنی و عضله‌های بزرگ ندارند؟
۲) اگر متوجه شده‌اید که فرزندتان به برنامه یا بازی رایانه‌ای علاقه‌مند شده است که در آن تصاویری اغراق‌آمیزی از بدن‌های مردانه و گرایش‌های فکری نامناسب ترویج می‌شود، قبل از بازی کردن با او، سوالات زیر را بپرسید:
- مرد‌های خوب و مرد‌ها بد، با چه تفاوت‌هایی به تصویر کشیده شده‌اند؟
- آیا پسران یا بزرگسالان دیگری را می‌شناسی که این گونه رفتار کنند؟
- بازی‌های رایانه‌ای چه تفاوتی با دنیای واقعی دارند؟
- آیا این بازی‌ها باعث می‌شوند که با آسیب زدن به بقیه مشکلات را حل کنی؟ در این بازی‌ها، چه راه‌‌های دیگری برای حل مشکلات وجود دارند که از خشونت استفاده نکنند؟
دختران
دختران حتی در سنین بسیار پایین هم ممکن است اعتراف کنند که حالت ایده‌آل جسمی، لاغر بودن است. تحقیقات نشان داده است که عروسک‌ها و شخصیت‌های کارتونی می‌تواند تاثیر مهمی در ادراک دختران از چهره و بدن خودشان داشته باشد. این عوامل باعث می‌شوند دختران فکر کنند که همیشه باید جذاب و دلخواه باشند. دختران جوان ممکن است به چهره‌های مشهور نیز علاقه‌مند شوند و بخواهند دقیقا خودشان را شبیه آنها درست کنند، هم از لحاظ شکل بدنی و هم از جنبة لباس‌هایی که می‌پوشند. رسانهها همچنین از سنین پایین این پیام را به دختران می‌دهند که وظیفة اصلی آنها محبوب و جذاب بودن است، تا فعال و کارآمد بودن در شغل‌هایشان. در این بخش چندین توصیه مفید برای‌تان نوشته‌ایم که با استفاده از آنها می‌توانید به کودک‌تان کمک کنید که سطح معیار‌های زیبایی واقعی و غیرواقعی را از هم تشخیص دهند:
۱ ) اگر که فرزندتان به عروسک‌های جنسی و جذاب علاقه دارد یا به این مدل از عروسک‌ها و اسباب‌بازی‌ها گرایش نشان می‌دهد، قبل از بازی کردن با آنها، پرسش‌های زیر را او بپرسید:
- از چه چیزی راجع به عروسک‌ها بیشتر خوشت می‌آید؟
- آیا عروسک‌های لاغرتر و جذاب‌تر، از بقیه محبوب‌ترند؟ آیا عروسک‌های دیگری هم هستند که لاغر اندام نبوده و یا لباس‌های بدن‌نما نپوشیده‌اند؟
- اگر قرار بود این عروسک تبدیل به یک انسان واقعی شود، آیا هیچ زنی را می‌شناسی که شبیه آن باشد؟ اگر که چنین فردی وجود خارجی ندارد، پس چرا سازندگان این عروسک‌ها، آنها را شبیه به انسان‌های واقعی نساخته‌اند؟
- اگر قرار بود که این عروسک تبدیل به یک دختر بچه یا دختر نوجوان شود، آیا هیچ فردی را می‌شناسی که شبیه آن باشد؟ اگر خیر، پس چرا سازندگان این عروسک، آن را شبیه دختر‌های واقعی نساخته‌اند؟
- فکر می‌کنی که چرا سازندگان این عروسک آن را بدین شکل لاغر ساخته یا لباس‌هایی به این اندازه بدن‌نما بر تنش کرده‌اند؟
۲ ) اگر که فرزندتان راجع به سلبریتی‌ها یا مدل‌ها با دوستانش یا حتی شما صحبت می‌کند، سوالات زیر را از او بپرسید:
- آیا ظاهر خودت را با این چهره‌های مشهور مقایسه می‌کنی؟
- آیا دیدن یا خواندن مطالبی راجع به سلبریتی‌ها باعث می‌شود حسی که راجع به خودت داری تغییر کند؟
- از کدام قسمت ظاهر سلبریتی‌ها بیشتر خوشت می‌آید؟ آیا احساس می‌کنی که باید شبیه آنها باشی؟
۳ ) اگر فرزندتان برنامه‌هایی را تماشا می‌کند که در آنها اشکال خاصی از بدن افراد ترویج می‌شود و به آنها این پیام را می‌رساند که مهم‌ترین ارزش برای دختران، محبوبیت و جذابیت است، پس قبل از تماشای چنین برنامه‌هایی از آنها، سوالات زیر را پرسید:
- آیا در این برنامه تمام شخصیت‌ها شبیه شخصیت زن اصلی هستند؟
- آیا مهم‌ترین خصیصة یک فرد ظاهر او است؟ چه ویژگی‌های مهم دیگری هستند که یک شخص باید آنها را دارا باشد؟
- شخصیت‌های خوب در این برنامه چه شکلی هستند؟ شخصیت‌های منفی چه ظاهری دارند؟ چرا حس می‌کنی که ظاهرشان با هم فرق دارد؟
- دوست داری با کدام شخصیت دوست باشی، و چرا؟
پسران
برای شکستن کلیشه بدن ایدآل در کودکان باید این اطلاعات را درباره ی پسران بدانید. در دوران نوجوانی، پسران آشنایی بیشتری با صفات مردانه پیدا می‌کنند و اغلب سعی می‌کنند که خودانگارة بدنی‌شان را به ظواهری که در رسانهها می‌بینند، نزدیک‌تر کنند. پسران بعد از دورة کودکی، اگر که احساس کنند اندازة بدنشان به شکل دلخواه‌شان نیست، احساس فشار روانی می‌کنند و تصور می‌کنند که باید وزن‌شان را افزایش داده و عضله‌های بیشتری داشته باشند. همزمان با اینکه به بلوغ جسمی نزدیک‌تر می‌شوند، تفاوت‌های بدنی‌شان بیشتر می‌شود.
این مسئله می‌تواند فشار زیادی به آنها وارد کند، از این جهت که نه باید زیادی لاغر باشند و نه زیادی چاق. پسران در این سنین معمولا به رسانهها و مخصوصا بازی‌هایی علاقه دارند که در آنها، شخصیت‌های مذکر بسیار سرسخت، خشن و عضلانی‌اند. در زیر برخی از توصیه‌های آموزنده ارائه شده‌اند که به فرزندتان کمک می‌کند تا جسم‌شان را همان طور که هست بپذیرند:
۱ ) اگر که می‌بینید فرزندتان در حال انجام ورزش‌های بدنسازی برای به دست آوردن عضله، یا به دنبال مصرف مکمل‌های غذایی مانند پروتئین‌ها است، سوالات زیر را از او بپرسید:
- چه چیزی باعث شد که چنین تصمیمی بگیری؟
- ورزش‌های بدنسازی می‌تواند برایت مفید باشد، اما زیاده‌روی در این کار آسیب‌زا است و همچنین این مکمل‌های غذایی برای افرادی در سن کودکی یا نوجوانی ساخته نشده است. آیا می‌دانی که چطور باید یک برنامة غذایی سالم برای خودت داشته باشی؟
- در رسانه‌هایی که می‌بینی، می‌خوانی یا بازی می‌کنی، مردان قهرمان چه ظاهری دارند؟ چه تفاوت‌هایی با مردانی که در دنیای واقعی می‌شناسی دارند؟
- قهرمان‌ها در برنامه‌هایی که تماشا، مطالعه یا بازی می‌کنی، چگونه مسائل و مشکلات را حل می‌کنند؟ برای حل مشکلات یا قهرمان بودن، چه روش‌های دیگری وجود دارد؟ شما می‌توانید فرزندتان را ترغیب کنید تا داستان‌هایی را از قهرمان‌های واقعی مطالعه کنند، کسانی که صفات شجاعت را در خود دارند اما از خشونت برای رسیدن به اهداف‌شان استفاده نمی‌کنند.
دختران
برای شکستن کلیشه بدن ایدآل در کودکان باید این اطلاعات را درباره ی دختران بدانید. دختران در سنین نوجوانی تاثیر زیادی از شبکه‌های اجتماعی می‌پذیرند. آنها همچنین علاقة زیادی به گرفتن عکس از خودشان و ارسال آنها در فضای مجازی (نظر گذاشتن راجع به عکس‌های دیگران) و همچنین بررسی پروفایل‌های دوستان‌شان دارند. مطالعات نشان داده است که چنین اعمالی باعث می‌شود که ادارک و رضایت‌شان از جسم‌شان تحت تاثیر قرار گیرد. خواندن مجله شایعات مرتبط با سلبریتی‌ها، مشاهدة جدیدترین برنامه‌های تلوزیونی مرتبط با نوجوانان و یا گوش دادن به موسیقی‌های پاپ، باعث می‌شود که دیدگاه یک نوجوان نسبت به بدنش عوض شده و به دنبال تغییر ظاهرش باشد. در زیر برخی از توصیه‌های مهم برای آموزش ادبیات استفاده از رسانه و واقعیت‌های پنهانی که پشت معیار‌های زیبایی غیرواقعی نهفته است، فراهم شده‌اند:
۱ ) اگر می‌بینید که فرزندتان به مجله‌های موسیقی، موزیک ویدیو‌ها یا فیلم‌هایی علاقه پیدا کرده است که باعث گمراه شدن زنان و تغییر خود انگاره بدنی آنها می‌شود، بهتر است سوالات زیر را از آنها بپرسید:
- بخش مورد علاقه‌ات در این رسانهها چیست؟ کدام قسمت را بیشتر دوست داری؟
- آیا احساس می‌کنی که این درست است اگر دختری بخواهد مانند شخصیت‌هایی شود که در این برنامه‌ها دیده می‌شوند، جراحی کرده یا ظاهرش را شبیه به آنها کند؟ آنان چه ويژگی‌هایی دارند که تقلید کردن از آنها می‌تواند برای یک دختر خوب یا بد باشد؟
- آیا زنانی که در دنیای واقعی می‌شناسی، چنین ظاهر یا رفتاری دارند؟
۲ ) اگر که فرزند شما از شبکه‌های مجازی مانند اینستاگرام یا فیس‌بوک استفاده می‌کند، می‌توانید سوالات زیر را از او بپرسید:
- چه چیزی یک عکس را خوب نشان می‌دهد؟ چه ویژگی‌هایی باعث می‌شوند که دیگران از یک عکس بیشتر خوششان بیاید و یا بیشتر به اشتراک گذاشته شود؟
- تو یا دوستانت از چه ترفند‌هایی استفاده می‌کنید تا عکس‌هایتان خوب به نظر برسد؟ چه کار‌هایی است که می‌توان تنها با استفاده از دوربین انجام داد و چه کار‌هایی است که می‌توان از طریق نرم‌افزار‌های ویرایش عکس یا ابزار‌هایی که شبکه‌های اجتماعی در اختیار می‌گذارند، انجام داد؟
- آیا احساس می‌کنی که دوستانت قبل از به اشتراک گذاری عکس‌هایشان، آنها را تغییر می‌دهند؟ چرا حس می‌کنی که آنها چنین عکس‌هایی را ارسال می‌کنند؟
- زمانی که عکسی از خودت یا دوستانت می‌بینی که ویرایش شده و تغییر یافته است، چه حسی پیدا می‌کنی؟ اگر که عکس‌هایت تو را از آنچه که در دنیای واقعی احساس می‌کنی، لاغرتر، جذاب‌تر و در کل زیباتر نشان بدهند، احساس بهتری به دست می‌آوری یا بدتر؟
- آیا تو یا دوستانت راجع به عکس‌های همدیگر صحبت کرده و نظر می‌دهید؟ زمانی که کسی از عکست تعریف نکرده یا بازخوردی منفی می‌دهد، چه حسی پیدا می‌کنی؟ تعریف‌های خیلی زیاد و بازخورد‌های مثبت چه حسی به تو می‌دهد؟
مقاله مرتبط: کلیشه بدن ایدآل در کودکان پیش دبستانی
پاسخ‌ها